Tài liệu ôn thi vị trí Phục hồi chức năng Cao đẳng - Bệnh lý và vật lý trị liệu bệnh thần kinh cơ - Vật lý trị liệu. Phục hồi chức năng hội chứng Parkinson

Nội dung text: Tài liệu ôn thi vị trí Phục hồi chức năng Cao đẳng - Bệnh lý và vật lý trị liệu bệnh thần kinh cơ - Vật lý trị liệu. Phục hồi chức năng hội chứng Parkinson

1. BAI 17: Vit Iy tr] Ii~u- PHCN hQi clnmg Parkinson I. MVCTIEU Sau khi hoc xong bai nay sinh vien co kha nang trinh bay dtroc: 1. Trinh bay phan loai trieu chirng iam sang, tiSn trien, di@u tri hQi chirng Parkinson 2. Cac phuong phap VL TLIPHCN hQi clnrng Parkinson II. NQI DUNG 0 • 1. a,i ctrong - Benh Parkinson duoc fmg James Parkinson me ta nam 1817 duoi danh til 'li~t run' voi cac trieu chirng chinh: run hie nghi, vo dQng, tang truong lire ca. - DSn nay, tren phuong dien benh can, ngiroi ta phan bi~t ro hQi clnrng Parkinson nguyen phat va hQi chtrng Parkinson thir phat hoac con goi la benh Parkinson - Benh Parkinson thirong g~p a Chau Au, B~c MY chiem ty l~ 0,6- 1,1% dan s6. - Tu6i m~c benh tir 50-60 tu6i % ngiroi benh la nam gioi - V~n d@di~u tri: phai ph6i hop di@utri nQi khoa va tam ly lieu phap. - Y hQc phvc h6i lam b~nh giam di va ngan ngila nhfrng r6i lo~n thu ph<it do it v~ dQng gay nen. 2. Phan lo~i hQi chung Parkinson 2.2.H(Ji chUng Parkinson nJ!uven phiLt: do la b¢nh Parkinson 2.3.H(Ji chUng Parkinson thu vhiLt. 1. - Sau viem nao do virus thS A va thS B :;- Sau ch~n thuang SQnao .3 - Do ngQ dQc CO (carb~n monosid)/ Mangan os;. 4 - Sau tai bi@nm~ch mau nao r- Dung thu6c Iau dai: reserpin, phenothiazine thu6c an th~n ch6ng co gi~t) & - B~nh thoai hoa th~n kinh 3. Giiii phiu sinh Ii,giiii phiu b~nh ngo,i thap 3.1. Gidi phdu sinh Ii - H~ ngo~i thap g6m nhi@u c~u truc thuQc h~ th~ kinh trung uong keo dai tu vo nao xu6ng hanh nao, co tac d\lng trong cac dQng tac kh6ng tg chu, trong vi~c duy tri truong 19c cava tu th@ 135
2. _ Nhtmg c~u true co vai tro quan trong trong cac dong tac khong tv chu va tnrong lire co g6m 5 c~p sau day: + Nhan duoi (nucleasocaudatus ) + Beo sam (putamen) + Beo nhat (globus pallidus) nam 0 phAn sau cua hai ban cAu dai nao. + Liem den (locus niger) nam 0 trung nao + Nhan dtroi d6i (nucleas subthalamin) 0 gian nao + Cac nhan do quan h~ chat che voi nhau, voi vo nao va d6i thi bang nhtrng duong day thAn kinh. 3.2. Giai phdu benh _ Benh Parkinson t6n thuong chu ySu tai liem den, cac noron cua li~m den bi thoai hoa. Ngoai ra con t6n thirong rai rae 0 vo nao, 0 ben nhat va nhan xam khac. 4. Tri~u chimg lam sang _ Thai ki dAu cua benh trieu clnrng kin dao. Bieu hien dclu tien la d~u hieu: run tay nhe, cir chi cham chap, net mat b~t dQng dAn dcln cac tri~u chUng ro rang dcly du hon. 4.1. Run _ Run khi nghi ngoi va m~t di khi nguai b~nh cu dQng tv chu va trong khi ngu, khi xuc dQng run tang len. _ Run "0ngQn chi, nh~t la chi tren, run 0 ng6n tay tro trong khi ngon cai hoi g~p cho ta hinh anh ban tay dang ve thu6c ho~c dSm tiSn. 4.2. Tang tr~irnghrc ca _ Tang truong Ive cO' phan b6 d~u 0 nhfrng cO' du6i cling nhu cO' g~p 0 cae chi. _ f)~e trung eho hQi chUng Parkinson la d~u hi~u rang banh xe xu~t hi~n khi ta lam eu dQng th\l dQng: g~p- du6i kh6p khuYu, kh6p e6 tay, kh6p g6i eua b~nh nh~n. 4.3 V6a9ng _ Cae eu dQng tv ehu kh6ng li~t nhung tro nen kh6 khan, eh~m eh(:lp, m~t nhfrng hO(:ltdQng h6n nhien trong v~ dQng nhu: 136
3. + Khi di hai tay khong ve v§.y. + Kh6 thirc hien nhtmg dQng tac co nhip va tinh vi. + Ve m~t lanh lung, m~t kha nang bieu lQ tinh cam nhung d6i m~t v~n linh hoat, nhan cAukhong li~t. - Dang bQngiroi benh r~t d~c biet: khi di, dAuhoi cui, lung ho khom, chan hoi co lam nhu ngiroi muon d6 v~ tnroc, hai tay ap sat than minh. - Di cham chap, 2 tay khong ve v§.ythan hinh nhir muon lao ra phia tnroc rna chan chua nh~c len. N6i cham chap tirng tieng mot, giong d~u d~u - Chtr viSt cirng va nho 4.4. R6i loan than kinh thuc vdt - Tang tiSt mroc bot - Thinh thoang c6 can do m~t - Tang tiSt tuyen ba nhay a m~t lam cho m~t ngiroi benh b6ng. 5. Ti~ntri~n - Benh tang dAntheo thoi gian roy theo tirng tnrong hop, c6 thS keo dai 5 nam hoac 10 nam hoac lau han. - Thai ky dAu cua b~nh: tri~u chUng r6 r~t, b~nh nhan h~n chS v~ sinh ho~t nhung v~ di I~i va ph\lc V\l minh dUQ"c - Giai do~n cu6i cua b~nh: nguai b~nh n&mt~i ch6 kh6ng di I~i dUQ"c.Ban chan, ban tay biSn d~ng, co cUng, kh6ng t\1'cham s~e dUQ"c,an u6ng binh thuang, tinh thAnv~n sang su6t. . 6. Di~u tri - HQi chUng Parkinson thu phat c6 thS di~u tIi khoi nSu can nguyen dUQ"c lo~i bo - HQi chUng Parkinson nguyen phat chi c6 thS di~u tIi giam bat t~m thm cac tri~u chUng giup b~nh nhan sinh ho~t va tg cham soc trorig thai gian dAu cua b~nh - cAn kSt hqp di~u tIi thu6c, tam Iy tIi li~u va ph\lc h6i ~huc nang 137
4. 6.1. Tam if; lieu phdp -Ngiroi benh co mac cam thua kern moi nguoi va lam phien ngiroi khac - Phai dQng vien, khich l~ nguoi benh thuc hien nSp s6ng sinh heat binh thuong - An tam diSu tri, tranh 10 lang benh t~t - Cam xuc 10 lang se lam benh nang them 6.2. Thu6e i1i~utri - Dung thuoc muc dich tai tao th~ can bang gitra hai chat trung gian thin kinh Dopamin va axetycholin a h~ ngoai thap vi sir m~t can bang 2 ch~t nay se d~n d~n nhfmg r6i loan chirc nang ngoai thap trong hQi clnrng Parkinson - Khi benh 'con a giai doan bu, su dung thuoc khang cholinergic, khang Acetylcholine hoac khang Histamin co tac dung lam giam bot hoat tinh cua Acetylcholine. Vi du: Thu6c thiantan hoac dimedrol: 1-2g/ ngay - Khi benh a giai doan m~t bu thi su dung: Levodopa phoi hop voi thuoc ire che men dopa- decarboxylase a gan dS tang cirong hieu l\fc cua Levodopa. Levodopa x 4 vienl ngay. 6.3. Phuong thue wjt if; trt li¢u _ B~nh nhan Parkinson bi khiSm khuySt v~n dQng nhu: cUng cO',run, m~t cu dQng tl,l'dQng, cu dQng V\lngvS, ch~m ch~p, dang di I~t d~t. - M\lc dich diu v~n dQng tn li~u la: + Lam giam Sl,l'cung cO' + T~p luy~n cho cac cu dQng nhip nhang diSu hqp dS duy tri Sl,l'ho~t dQng thS ch~t, tu do t~o anh huang t6t d~n tam Iy nguai b~nh + PhuO'llg thuc v~n ly tn li~u cin phai thl,l'Chi~n lien t\lC, lau dai cho nen phai hu&ng d~n b~nh nhan tl,l't~p luy~n a nha. 6.3.1. Nhi¢t tri li¢u: dung tia h6ng ngo~i 138
5. 6.3.2.' Th1!Chien cac cit a(mg thu a9ng: Nhip nhang hSt tAm dQtren t~t ca cac khop chi tren, chi dum, va su nang dO' toan than bfu1gkY thuat treo la nhirng phuong phap t~p co hieu qua dS tap thu gian toan than. 6.3.3. Tdp cu a9ng chu a9ng tra giup, t1!do hay aJ khang: thea nhip dSm dS tao tinh t\l dQng cho cu dQng ttr y. 6.3.4. Tdp luyen tu thi t6t • 6.3.5. Tdp luyen dang di: voi buoc dai va tay dong dua 6.3.6. Tdp cit a9ng kheo leo cua ban tay: b~ng hoat dQng tri lieu 7. Chuong trinh PHCN trong hQiclnmg Parkinson 7.1. Tdp trong tu thi ng6i tren ghi - Chong hai tay tren ghe, nhac ngiroi len khoi m~t ghS, ha ngiroi xuong ng6i lai nhu Cll (th\lc hi~n 3-4 IAn). - Dung ban tay d~p m~t tr6ng nhjp nhang (c6 tay mSm m~i) - V~n xoay than minh (xoay phiii, xoay trai) - MQt tay dua len, m~t nhin thea tay, dua tay tir tir cheo qua m~t dS d~t dAu cac ngon tay len vai ben kia(tay con l'ili dS nghl ). D6i tay t~p l'ili nhu tren 3-4 IAn. - Nguai b~nh dua hai tay vS phia truac, 2 ban tay cua nguai b~nh ap sat hai bim tay cua KTV, KTV chuySn ap h!c qua tUng tay d6ng thai lam dQng tac g~p- du6i khuYu tay 7.2. Tq.ptrong tu thi bi; - Bo tai, bo lui - Dua len tUng tay, tUng chan - Dua cung hlc: mQt tay, mQt chan d6i di~n - Dua hai tay cung luc 7.3. Tq.ptrong tu thi quy - Lam dQngtac thang b~ng: dua hai tay dang ngang, ra truac, len dAu 139
6. 7.4. T(lp trong tu thi dung - M9t tay cAm hai tru bang nhua hoac cao su hoac 2 qua bong, quan vet, luan phien tung len va hung tirng qua mot. . - Nh6i bong - Chay tai ch6 - Nhay chup bong - Hai tay cAm mot cai g~y lam dQng tac du6i va xoay than sang ben phai, • ben trai - Di hai tay dong dua manh, g6i g~p cao nhip nhang 7.5. Tap cu dQng kheo leo cua ban tay bang hoat dQng tri lieu - Det khung cui bang tay - Gan, xSp hinh - Nh6i, hoac nan hinh, n~n d6 vat bang cac ch~t deo - In hoa tren viii hoac tren gi~y 8. Phuong phap PHCN 8.1. M,¥c dich - Giam co cirng co - Duy tri hoatdong th~ chat - Tang cu dQng nhip nhang va diSu hop 8.2. Quy trinh phuc h6i chuc nang 140
7. TT PHUON"GPHAP MVCDICH KE TIEU PHCN PHCN HO~CH CHuAN , PHCN DANH , GIA PHCN TAl. VIEN. - , , , 1 - Nhiet tri lieu: tia hong - Mem co gian co Ngay ZIan Dung ky ngoai 4 chi x 10 phut thuat 2 - T~p thu dQng hoac tro - Duy tri hrc co Ngay21An giup hoac dS khang x 10 phut Dung ky chi tren, chi duoi thea - Duy tri tAm v~n thuat nhjp d~m dQng khop 3 - Tap trong tu th~ ng6i - Tao tinh tu dQng Ngay21&n Dung ky tren gh~ x 10 phut thuat - Tao tinh chu + Chong hai tay tren dQng gh~ nhac nguoi len , khoi m~t ghe - Tang tAm v~n + Ban tay d~p m~t dQngkhap trong - Tang cir dong . + V~n xoay than diSu hQ'P minh - Tang cu dong , + T~p tay dieu hQ'P , 4 - T~p trong tu thS bo: - Tang cir dong Ngay2lan Dung ky + Bo t61, bo lui diSu hQ'P x 10 phut thuat + T~p tay chan khi bo - Ngay2lAn Dung ky , 5 - T~p trong tu the quy - PHCN sinh hoat x 10 phut thuat 141
8. Ngay 2l~n Dung ky 6 - T~p trong tu th8 dirng, - PHCN sinh hoat x 10 phut thuat di Ngay2l~n x 10 phut 7 - Tap cir dong kheo leo - Tang err dong - Dung ky cua ban tay bang hoat diSu hop ban tay thuat dQng tri li~u - MSm co gian co tang tuan hoan Ngay 2l~n x 10 phut 8 - Nhiet tri lieu (ngam - Duy tri hrc co Dung ky mroc hong, tia hong thuat ngoai ) Ngay 2l~n - Duy tri t~m van x 10 phut 9 - V ~n dQng dS tay chan dQng khop Dung ky thea nhip dSm thuat PHCNT~INHA Ngay 2l~n x 10 phut Dung ky 10 - T~p luyen trong tu thS - Tao tinh chu thuat ng6i tren ghS dQng Ngay 21~n x 10 phut Dung ky thuat 11 - T~p di - PHCN sinh hoat Dung ky Ngay 21~n thuat Tap kheo leo cua ban - Tang cir dQng x 10 phut 12 tay diSu hop ban tay 142