Tài liệu bồi dưỡng kĩ năng công tác đoàn, hội, đội

Nội dung text: Tài liệu bồi dưỡng kĩ năng công tác đoàn, hội, đội

1. TRUNG ƯƠNG ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH HỌC VIỆN THANH THIẾU NIÊN VIỆT NAM TÀI LIỆU BỒI DƯỠNG KĨ NĂNG CÔNG TÁC ĐOÀN, HỘI, ĐỘI Hà Nội, 2018 1
2. CÔNG TÁC THAM MƯU ĐỐI VỚI CẤP ỦY, SỰ PHỐI HỢP VỚI CÁC BAN, NGÀNH Ở ĐỊA PHƯƠNG, ĐƠN VỊ I. VỊ TRÍ, VAI TRÒ, NHIỆM VỤ CỦA ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH Ở ĐỊA PHƯƠNG, ĐƠN VỊ 1. Vị trí, vai trò của Đoàn thanh niên ở địa phương, đơn vị Để thực hiện tốt vị trí, vai trò, chức năng của mình, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh thiết lập hệ thống tổ chức thống nhất từ trung ương đến cơ sở bao gồm: Cấp Trung ương, cấp tỉnh (tỉnh, thành Đoàn, Đoàn trực thuộc), cấp huyện (thành phố trực thuộc tỉnh, thị Đoàn, huyện, quận Đoàn và tương đương); cấp cơ sở (Đoàn cơ sở – Đoàn xã, phường, thị trấn và tương đương và chi đoàn cơ sở). Tổ chức Đoàn ở địa phương, đơn vị giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ tập hợp, đoàn kết, giáo dục thanh niên. Đoàn thanh niên ở địa phương đơn vị có nhiệm vụ nắm vững đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nghị quyết của Đoàn và những đặc điểm của địa phương, đơn vị, hướng dẫn, chỉ đạo, giám sát, kiểm tra trực tiếp tổ chức cơ sở của Đoàn thực hiện chủ trương, nghị quyết của Đảng, của Đoàn cấp trên và tham gia thực hiện nhiệm vụ chính trị ở địa phương, đơn vị. Tổ chức Đoàn ở địa phương, đơn vị có vai trò quan trọng trong việc cụ thể hoá chủ trương, nghị quyết của Đoàn cấp trên cho phù hợp với nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội ở địa phương, đơn vị, phù hợp với hoàn cảnh lịch sử, đặc điểm tình hình của đơn vị, với nhu cầu, nguyện vọng, tâm lý, lợi ích hợp pháp của các đối tượng thanh niên, từ đó hướng dẫn, chỉ đạo, tổ chức các hoạt động của Đoàn và phong trào thanh, thiếu nhi sao cho hiệu quả đạt được ở mức độ cao nhất. Vai trò chỉ đạo, thực hiện của Đoàn thanh niên ở các địa phương, đơn vị rất quan trọng. Vì vậy, cán bộ đoàn phải nghiên cứu nắm vững tình hình địa phương, đặc điểm đối tượng, phải tìm chọn biện pháp chỉ đạo khoa học, hợp lý, thiết thực để Đoàn hoạt động có hiệu quả. Đồng thời, cần nắm bắt thông tin chính xác phản hồi từ cơ sở, tham mưu tích cực cho cấp uỷ và Đoàn 2
3. cấp trên kịp thời điều chỉnh, khắc phục những lệch lạc, thiếu sót, khó khăn, hạn chế trong công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Tổ chức Đoàn còn giữ vai trò chủ đạo trong việc tổ chức những hoạt động qui mô lớn, tập trung, những đội hình xung kích đi đầu thực hiện các công trình, phần việc khó khăn, đột phá giải quyết những việc trọng điểm, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương, đơn vị. Đoàn thanh niên giữ vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị ở địa phương, đơn vị đối với việc định hướng giá trị cho tuổi trẻ, huy động tài năng sức trẻ tham gia tích cực thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá xã hội của đơn vị. Tổ chức Đoàn chịu trách nhiệm trước cấp uỷ địa phương, đơn vị về toàn bộ công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Trên cơ sở những chức năng cơ bản của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh mà tổ chức Đoàn phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, với các phòng, ban, các đoàn thể, các tổ chức khác để tạo môi trường rộng lớn đoàn kết, tập hợp, giáo dục, rèn luyện thanh thiếu nhi. 2. Nhiệm vụ của Đoàn thanh niên ở địa phương, đơn vị Một là, công tác giáo dục đoàn viên và thanh niên. Đoàn thanh niên có nhiệm vụ triển khai nội dung, hình thức giáo dục thông qua các phương pháp chỉ đạo khác nhau, nhất là việc bồi dưỡng tập huấn lực lượng tuyên truyền viên, cán bộ đoàn làm công tác tuyên truyền giáo dục, về kỹ năng phương pháp truyền thông theo các chủ đề, các đối tượng, các sự kiện chính trị - xã hội hoặc theo các ngày lễ lớn trong năm. Đoàn thanh niên có nhiệm vụ phổ biến, tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh cho cán bộ, đoàn viên thanh niên thông qua các hoạt động, các chương trình hành động cách mạng; quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối của Đảng nhằm nâng cao giác ngộ lý tưởng, niềm tin cho đoàn viên, thanh niên, góp phần thực hiện lý tưởng mục tiêu của Đảng. Đây là nhiệm vụ hết sức nặng nề và khó khăn, vì ở địa phương, đơn vị có nhiều đối tượng thanh niên khác nhau. Do vậy, việc tìm chọn biện pháp chỉ đạo và tổ chức các hoạt động phải hết sức cụ thể, năng động, linh hoạt và sâu sát, phù hợp với tình hình thực tiễn ở các địa phương, đơn vị. Trong công tác giáo dục, Đoàn thanh niên còn có nhiệm vụ hướng dẫn các cơ sở Đoàn thông qua các ngày lễ lớn, bằng những cuộc vận động, các cuộc thi, các loại hình văn hoá, văn nghệ, tham quan dã ngoại, cắm trại, các hoạt động xã 3
4. hội mà giáo dục truyền thống cách mạng, giáo dục lối sống, nếp sống văn hoá nâng cao ý thức bảo vệ, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hoá thế giới cho thanh thiếu nhi, giáo dục an ninh quốc phòng, giáo dục về dân số - sức khoẻ - môi trường, giáo dục luật pháp v.v Hai là, công tác xây dựng tổ chức Đoàn, Hội, Đội. Đoàn thanh niên có nhiệm vụ xây dựng, củng cố và phát triển vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, thực sự là nền tảng của Đoàn, là nơi thực hiện chủ trương, nghị quyết của Đoàn, thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương đơn vị. Muốn vậy phải thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ công tác Đoàn, kỹ năng công tác thanh thiếu niên cho cán bộ đoàn, tiến hành chỉ đạo điểm, tổng kết kinh nghiệm, tham mưu tích cực cho các cấp uỷ Đảng, xây dựng qui hoạch đội ngũ cán bộ đoàn, chính sách cán bộ đoàn. Đồng thời chỉ đạo cơ sở tích cực triển khai chương trình rèn luyện đoàn viên nhằm nâng cao chất lượng đoàn viên làm nòng cốt trong xây dựng Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam và phụ trách Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh. Tích cực xây dựng tổ chức cơ sở Đoàn, Hội trong các đối tượng thanh niên đặc thù, trong các khu vực kinh tế tư nhân, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và trong các trường bán công, dân lập, tư thục. Ba là, công tác tổ chức các hoạt động của Đoàn và phong trào thanh niên. Đoàn thanh niên chịu trách nhiệm phối hợp với các ban ngành các đoàn thể tổ chức thực hiện các chương trình hành động cách mạng, các phong trào thanh niên ở địa phương, đơn vị. Định hướng và chỉ đạo thống nhất giúp các Đoàn cơ sở chủ động xây dựng nội dung, chương trình công tác, tổ chức các hoạt động phù hợp với từng đối tượng, sở thích và nghề nghiệp của thanh niên. Tăng cường công tác chỉ đạo, hướng dẫn về kỹ năng nghiệp vụ công tác thanh niên cho Ban Chấp hành Đoàn cơ sở, giúp họ vận dụng những phương thức hoạt động phù hợp với từng đối tượng thanh niên ở cơ sở, tạo nguồn kinh phí, cơ sở vật chất cho mọi hoạt động của Đoàn, thành lập các trung tâm xúc tiến việc làm, thực hiện các dự án quy mô cấp huyện nhằm giúp thanh niên lập thân, lập nghiệp. Tổ chức chỉ đạo điểm, chỉ đạo theo cụm, hướng dẫn các Đoàn cơ sở thực hiện các hoạt động lớn như cắm trại, hội thi, triển lãm theo chủ đề, nhân 4
5. dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn, các sự kiện chính trị trọng đại của dân tộc, địa phương, đơn vị, của Đảng của Đoàn và các đoàn thể. Tổng kết thực tiễn, phát hiện, bồi dưỡng điển hình để có biện pháp chỉ đạo chung thống nhất ở địa phương, đơn vị. Thông qua các tổ chức cơ sở Đoàn mà huy động đoàn viên, thanh niên đảm nhận tham gia các công trình, phần việc thanh niên khi có yêu cầu của nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội ở địa phương, đơn vị. Từ các phong trào lớn của Trung ương Đoàn và Đoàn cấp trên phát động, Đoàn thanh niên ở địa phương, đơn vị có nhiệm vụ xây dựng các chương trình hành động cách mạng, phát động những phong trào nhánh, để thu hút tập hợp đông đảo đoàn viên thanh niên tham gia thực hiện. Động lực của các phong trào thanh niên, các chương trình hành động cách mạng tham gia thực hiện nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội trước hết là vấn đề lợi ích. Do vậy, Đoàn thanh niên có nhiệm vụ tham mưu tích cực cho cấp uỷ Đảng, phối hợp với chính quyền, chuyên môn và các ban ngành đoàn thể nhằm giải quyết tốt các chế độ chính sách, cơ chế phối hợp hành động, đảm bảo hài hoà các lợi ích để một mặt, có thể huy động được đoàn viên, thanh niên, mặt khác đáp ứng được nhu cầu về lợi ích vật chất, tinh thần cho tuổi trẻ. Bốn là, công tác giáo dục thiếu niên nhi đồng và xây dựng Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh. Đoàn thanh niên ở địa phương, đơn vị có nhiệm vụ phối hợp với chính quyền, các ban ngành có liên quan xây dựng chương trình hoạt động hàng năm về công tác chăm sóc, giáo dục bảo vệ thiếu niên, nhi đồng. Trước hết, với chức năng là người phụ trách Đội, Đoàn thanh niên có trách nhiệm xây dựng đội ngũ cán bộ Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh bao gồm các phụ trách Đội trong trường học và các anh chị phụ trách thiếu nhi ngoài nhà trường, trên các địa bàn dân cư, ở các cơ quan đơn vị, xí nghiệp. Thông qua đội ngũ cán bộ phụ trách, các cấp bộ Đoàn hướng dẫn, giúp đỡ các em xây dựng Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh vững mạnh và tổ chức các hoạt động thiếu nhi trên địa bàn dân cư. Tập huấn đội ngũ phụ trách Đội theo năm học, hướng dẫn chủ đề năm học; hướng dẫn các hoạt động nhân đạo từ thiện mà nội dung tập huấn là 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng, đồng thời bồi dưỡng về kỹ năng và nghiệp vụ cho phụ trách thiếu nhi ngoài nhà trường. 5
6. Khái quát toàn bộ các nhiệm vụ của Đoàn thanh niên thể hiện ở 4 mặt công tác trên có thể khẳng định rằng Đoàn thanh niên các cấp chỉ có thể phát huy được vị trí, vai trò của mình trong công tác thanh niên và trong phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương khi xây dựng được đội ngũ cán bộ đoàn có đủ phẩm chất, năng lực, kỹ năng nghiệp vụ, nhiệt tình say mê với công việc, với thế hệ trẻ, trong đó, người Bí thư Đoàn giữ vai trò rất quan trọng. II. CÔNG TÁC THAM MƯU ĐỐI VỚI CẤP UỶ ĐẢNG, SỰ PHỐI HỢP VỚI CHÍNH QUYỀN, CÁC BAN NGÀNH Ở ĐỊA PHƯƠNG, ĐƠN VỊ 1. Công tác tham mưu đối với cấp uỷ Đảng Cấp uỷ Đảng lãnh đạo trực tiếp và toàn diện Đoàn Thanh niên cùng cấp (về định hướng chính trị, về tư tưởng, về tổ chức). Quan hệ giữa cấp uỷ Đảng với cấp bộ Đoàn cùng cấp là quan hệ lãnh đạo và chỉ đạo. Thực tiễn, tồn tại ba biểu hiện về khả năng tham mưu của cán bộ Đoàn đối với cấp uỷ và mối quan hệ lãnh đạo giữa cấp uỷ Đảng với tổ chức Đoàn, như sau: - Những nơi mà cán bộ đoàn năng động, sáng tạo thì việc tham mưu cho Đảng lãnh đạo công tác thanh niên được tiến hành chủ động, rõ việc, huy động được nguồn lực và tính cộng đồng trách nhiệm của cả hệ thống chính trị cho công tác thanh niên. - Những nơi cán bộ đoàn thụ động, năng lực công tác yếu thì việc tham mưu cho Đảng lãnh đạo công tác thanh niên đạt hiệu quả thấp, đôi khi cấp uỷ Đảng phải "cầm tay, chỉ việc" cho cán bộ đoàn. Tình trạng cán bộ đoàn quá thụ động cũng dẫn đến hệ quả cấp uỷ Đảng chỉ đạo quá sâu (hoặc “làm thay”) các mặt công tác của Đoàn, nhất là trong công tác cán bộ đoàn. - Những nơi cấp uỷ Đảng không quan tâm, “khoán trắng” công tác đoàn kết, tập hợp thanh niên cho cán bộ Đoàn thì việc lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá, quan tâm hỗ trợ hầu như qua loa, chiếu lệ, chưa đặt đúng tầm và vị trí của nó. Cán bộ Đoàn năng động, sáng tạo cũng khó tạo ra sự đồng thuận, ủng hộ từ các ban, ngành, đoàn thể khác và của xã hội, hoạt động phong trào sẽ khó khăn. Đoàn phải chủ động tham mưu để cấp uỷ Đảng xác định rõ, đúng chức năng, nhiệm vụ của tổ chức Đoàn, tôn trọng tính độc lập về tổ chức của tổ 6
7. chức Đoàn. Đây là vấn đề không mới, nhưng trong thực tế, vẫn có sự thiếu thống nhất, chưa đầy đủ trong nhận thức của nhiều cấp uỷ, dẫn đến sự thiếu thống nhất trong chỉ đạo và đánh giá đối với Đoàn Thanh niên. Một số nơi, cấp uỷ chỉ đạo Đoàn Thanh niên nặng về huy động đoàn viên, thanh niên cho các hoạt động tập trung, để thực thi các công việc cụ thể, đột xuất mà chưa quan tâm đến việc lãnh đạo, tạo điều kiện cho Đoàn thực hiện đầy đủ các chức năng, nhiệm vụ cơ bản của mình. Từ những vấn đề trên, đòi hỏi phải tăng cường công tác tham mưu của cán bộ đoàn mà trực tiếp là Bí thư Đoàn với cấp uỷ Đảng, theo hướng quan tâm “đặc biệt hơn”, tập trung vào những nội dung sau: - Tham mưu cho cấp uỷ Đảng xây dựng chương trình công tác thanh niên định kỳ theo tháng, quý, năm, nhiệm kỳ; - Tham mưu để cấp uỷ Đảng phân công cấp uỷ viên phụ trách công tác thanh niên. Cấp uỷ viên phụ trách công tác thanh niên nên là những đồng chí đã kinh qua công tác thanh niên hoặc có nhiều kinh nghiệm trong lãnh đạo công tác thanh niên, hiểu biết, chia sẻ với thanh niên và độ tuổi còn trẻ. - Tham mưu để cấp uỷ Đảng chỉ đạo chính quyền, các cấp, các ngành thực hiện nội dung công tác thanh niên. Các cấp, ngành phải cụ thể hóa Nghị quyết của Đảng về thanh niên trong chương trình, nhiệm vụ công tác, xác định trách nhiệm của mình trong công tác thanh niên dưới góc độ thanh niên vừa là đối tượng tác động vừa là nhân lực trực tiếp của các cấp, ngành ; quan tâm, tạo điều kiện cho tổ chức Đoàn thể hiện vai trò xung kích trong tham gia phát triển kinh tế, xã hội, giữ gìn quốc phòng, anh ninh ở địa phương. - Tham mưu cho cấp uỷ Đảng kiểm tra việc thực hiện các chủ trương về công tác thanh niên, trong đó chú trọng kiểm tra công tác phát triển đảng từ đoàn viên. - Tham mưu cho cấp uỷ Đảng xây dựng quy chế, lề lối làm việc với cấp bộ Đoàn và các ngành về công tác thanh niên (như: quy định về lề lối làm việc với tập thể Ban Thường vụ Đoàn, chế độ kiểm tra, nghe báo cáo tình hình thanh niên và công tác Đoàn, làm việc về công tác tổ chức, cán bộ, công tác tư tưởng - Tham mưu cho cấp uỷ Đảng xây dựng các nội dung, yêu cầu công tác đối với cấp uỷ Đảng cấp dưới và đảng viên trong việc nêu cao tính kỷ luật 7
8. Đảng trong công tác thanh niên; mỗi đảng viên cần đi vào phong trào của tuổi trẻ, tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; sống mẫu mực, là tấm gương cho thanh niên noi theo; đồng thời tham gia bồi dưỡng, giới thiệu đoàn viên ưu tú cho Đảng xem xét kết nạp. Cấp uỷ Đảng cấp trên cần giao nhiệm vụ cho cấp uỷ Đảng cấp dưới và mỗi đảng viên trong việc chăm lo công tác thanh niên, gắn việc bình xét danh hiệu đảng viên và cấp uỷ Đảng với kết quả công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi ở địa bàn, đơn vị công tác. Bên cạnh đó, Đoàn phải thường xuyên thực hiện chế độ báo cáo, xin ý kiến của cấp uỷ (tập thể hoặc đồng chí cấp uỷ trực tiếp phụ trách) về những chủ trương công tác lớn của Đoàn, nhất là công tác tổ chức, cán bộ, công tác tư tưởng, các chương trình thanh niên tham gia phát triển kinh tế xã hội Trong công tác tham mưu cho cấp uỷ Đảng, quan hệ giữa Đoàn với Đảng uỷ cơ sở là quan hệ phối hợp trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Bí thư Đoàn cần thay mặt Ban thường vụ thường xuyên trao đổi thông tin với Đảng uỷ cơ sở về tình hình thanh niên, công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi; phối hợp chỉ đạo, kiểm tra và giải quyết các vấn đề đặt ra đối với công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi ở cơ sở đảm bảo sự đồng thuận, cộng đồng trách nhiệm và tôn trọng lẫn nhau trong chỉ đạo công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. 2. Công tác phối hợp với chính quyền Quan hệ giữa chính quyền và Đoàn thanh niên cùng cấp là quan hệ phối hợp. Đoàn thanh niên có trách nhiệm vận động và tổ chức cho đoàn viên thanh niên tham gia phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, đơn vị và phối hợp với chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể khác chăm lo giải quyết các vấn đề của thanh niên. Chính quyền có quan hệ phối hợp với cấp bộ Đoàn, không có quan hệ chỉ đạo đối với cấp bộ Đoàn cùng cấp. Tuy nhiên, xét dưới góc độ quản lý hành chính nhà nước, thì cấp chính quyền cùng cấp là cấp cấp ngân sách và quản lý nhà nước đối với các chủ thể hoạt động tại địa bàn, do đó, tổ chức Đoàn ở đây chịu sự quản lý và giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với các hoạt động thuộc lĩnh vực, đối tượng do Nhà nước quản lý. Điều này cho thấy, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là thành viên của hệ thống chính trị, 8
9. do Đảng Cộng sản lãnh đạo trực tiếp và toàn diện, nhưng phải hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. Thực tế công tác Đoàn những năm qua chỉ ra rằng, Đoàn đã thực hiện tốt vai trò "tham mưu" và phối hợp với các cấp chính quyền trong công tác thanh niên, công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Ở Trung ương, hàng năm Trung ương Đoàn đều có phiên làm việc với Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan nhằm đề xuất giải pháp vận động và tổ chức cho đoàn viên thanh niên tham gia phát triển kinh tế - xã hội (chủ yếu thông qua các chương trình, dự án, như dự án xoá cầu khỉ, xây dựng cầu nông thôn mới, dự án làm đường Hồ Chí Minh, dự án đưa trí thức trẻ tham gia phát triển nông thôn, miền núi, dự án xây dựng các làng thanh niên lập nghiệp, các đảo thanh niên, các dự án phòng chống tệ nạn xã hội, bảo vệ môi trường, chăm sóc sức khoẻ thanh niên, vị thành niên, dự án xây dựng các trung tâm hoạt động thanh thiếu nhi v.v.; tham mưu xây dựng chính sách, luật pháp thanh niên như: Chiến lược quốc gia về phát triển thanh niên đến năm 2020, Luật thanh niên và nhiều chủ trương, chính sách liên quan đến thanh niên và chính sách cán bộ Đoàn, Hội, Đội Thông qua các cuộc làm việc thường niên này, Chính phủ, các bộ, ngành nắm chắc tình hình thanh niên và những vấn đề bức xúc của thanh niên, trên cơ sở đó có các chủ trương, chính sách thích hợp. Tại một số địa phương, đơn vị, các cấp bộ Đoàn cũng chủ động xây dựng chương trình, nội dung làm việc với cấp chính quyền cùng cấp, tuy nhiên công tác này còn hạn chế. Ở một số địa phương vai trò quản lý của Nhà nước của chính quyền đối với công tác thanh niên còn khá mờ nhạt. Nếu Đoàn không chủ động tham mưu, đề xuất thì rất ít khi chính quyền chủ động có các chủ trương, chính sách cụ thể đối với thanh niên cũng như đối với cán bộ Đoàn. Nhà nước cũng chưa thực hiện được vai trò điều phối với cơ chế, chính sách thích hợp để huy động sự tham gia của các ngành, đoàn thể liên quan trong công tác thanh niên. Các chỉ số phát triển thanh niên hầu như chưa được các cấp chính quyền đưa thành chỉ tiêu phát triển kinh tế - xó hội ở địa phương mình. Do vậy, bí thư đoàn cần tham mưu và phối hợp với các cơ quan Nhà nước trong quản lý đối với công tác thanh niên theo hướng “thực thi hơn”. Nội dung phối hợp tập trung vào các vấn đề sau: 9
10. - Phối hợp để tổ chức lực lượng thanh niên xung kích tham gia thực hiện các chính sách, pháp luật của Nhà nước, các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đơn vị; - Phối hợp để đại diện chăm lo bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đoàn viên, thanh niên; - Đề xuất với các cấp chính quyền các chủ trương, chính sách liên quan đến thanh niên và công tác thanh niên; - Tham gia giám sát việc thực hiện chính sách, luật pháp thanh niên ở địa phương, đơn vị. Để chính quyền hiểu rõ hơn về những đòi hỏi của công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, nắm bắt trực tiếp, cụ thể hơn về tình hình thanh niên từ đó quan tâm, tạo điều kiện bằng các cơ chế, chính sách, giao cho Đoàn đảm nhận các công việc tham gia phát triển kinh tế, xã hội, gìn giữ quốc phòng, an ninh, Ban Thường vụ Đoàn thanh niên cần đề xuất với lãnh đạo chính quyền những phiên làm việc với sự tham gia của các ngành ở địa phương, đơn vị tổ chức gặp gỡ, đối thoại với đoàn viên thanh niên. Ít nhất, mỗi năm tổ chức một lần. Nội dung các cuộc làm việc hoặc các cuộc đối thoại cần được ghi chép cẩn thận, có thể “tham mưu” để ban hành thông báo kết luận nội dung làm việc hoặc tổng hợp những vấn đề trao đổi giữa đoàn viên thanh niên với lãnh đạo chính quyền (nếu là cuộc trao đổi, đối thoại) để chính quyền nghiên cứu, phối hợp tổ chức thực hiện. 3. Công tác phối hợp với mặt trận, các đoàn thể và ban, ngành khác Quan hệ của Đoàn với các đoàn thể khác trong hệ thống chính trị, các tổ chức kinh tế - xã hội, các tổ chức khác là quan hệ phối hợp. Đoàn chủ động phối hợp với các đoàn thể trong công tác thanh niên thông qua các nghị quyết, các chương trình liên tịch hay các hoạt động phối hợp cụ thể (các cuộc thi, các loại học bổng, giải thưởng, các chương trình, dự án theo chuyên đề ). Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể cùng cấp có quan hệ phối hợp với cấp bộ Đoàn, không có quan hệ chỉ đạo đối với cấp bộ Đoàn cùng cấp (trừ một số trường hợp đặc biệt, như cấp bộ Đoàn thực hiện Nghị quyết của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp, vì Đoàn thanh niên là thành viên tập thể của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) 10
11. Đoàn thanh niên nên xây dựng và triển khai các chương trình liên tịch với các đoàn thể nhân dân khác trong địa phương, đơn vị; đề xuất với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp định kỳ chủ trì giao ban các đoàn thể nhân dân, trong đó có vấn đề thanh niên; thường xuyên gửi các báo cáo định kỳ về tình hình thanh niên, công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi tới các đoàn thể nhân dân và yêu cầu các đoàn thể nhân dân gửi những báo cáo định kỳ về tình hình thanh niên và kết quả thực hiện các chủ trương công tác thanh niên theo đối tượng và lĩnh vực mà đoàn thể nhân dân được phân công phụ trách. Bên cạnh đó, Đoàn thanh niên cần chủ động phối hợp với các đoàn thể nhân dân trong việc tổ chức các hoạt động, các phong trào thanh niên phù hợp với đối tượng và chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức ấy. Đối với Mặt trận Tổ quốc: Đoàn thanh niên cần làm tốt hơn nữa công tác tuyên truyền về vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên. Đó là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, nơi thể hiện ý chí, nguyện vọng, tập hợp khối đại đoàn kết toàn dân, góp phần quan trọng xây dựng, chỉnh đốn Đảng, góp sức xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh. Để góp phần xây dựng, phát huy vai trò và nâng cao trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc, Đoàn thanh niên trước hết phải thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình và cùng các tổ chức thành viên tham mưu cho Đảng và chính quyền xây dựng, hoàn chỉnh và cụ thể hoá Quy chế để Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân phát huy quyền làm chủ của nhân dân tham gia phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra", qua đó tăng cường đoàn kết toàn dân, củng cố sự nhất trí về chính trị và tinh thần trong xã hội. Đoàn thanh niên cùng các đoàn thể nhân dân trong Mặt trận Tổ quốc cần mở rộng và đa dạng hoá các hình thức tập hợp quần chúng tham gia các đoàn thể nhân dân, các tổ chức xã hội, các hội nghề nghiệp, văn hoá, hữu nghị, từ thiện - nhân đạo; tiếp tục đổi mới phương thức hoạt động, khắc phục tình trạng hành chính hoá, phô trương, hình thức, quan liêu, xa dân. Đặc biệt, tổ chức Đoàn cần xung kính, tình nguyện, tổ chức và tham gia các phong trào thi đua yêu nước, đoàn kết xây dựng cuộc sống mới, gắn liền với các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của cả nước, của địa phương, đơn vị. Đối với Hội Nông dân: Đoàn thanh niên phối hợp với Hội nông dân tham mưu cho Đảng và chính quyền ban hành các chính sách để ra sức bồi dưỡng sức dân, phát huy vai trò của nông dân trong sự nghiệp đổi mới và tập trung các nguồn lực cần thiết cho công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp 11
12. nông thôn. Cùng với Hội Nông dân tuyên truyền và thực hiện tốt các chính sách về ruộng đất, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ vào sản xuất, phát triển nông nghiệp toàn diện, tiêu thụ nông sản hàng hoá, giải quyết việc làm, xoá đói, giảm nghèo, cải thiện đời sống, nâng cao dân trí, xây dựng nông thôn mới. Đối với Hội Phụ nữ: Đoàn thanh niên phối hợp với Hội Phụ nữ tuyên truyền, động viên và tổ chức cho hội viên thực hiện tốt luật pháp và chính sách bình đẳng giới, bồi dưỡng, đào tạo nghề nghiệp, nâng cao học vấn và tham mưu cho Đảng và chính quyền có cơ chế, chính sách để phụ nữ tham gia ngày càng nhiều vào các cơ quan lãnh đạo và quản lý ở địa phương, đơn vị. Cán bộ, đoàn viên và thanh niên cần gương mẫu và thực hiện tốt các nhiệm vụ về chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ bà mẹ và trẻ em, tạo điều kiện thuận lợi để phụ nữ thực hiện tốt thiên chức người mẹ; xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng tiến bộ hạnh phúc. Đối với Hội Cựu chiến binh: Đoàn thanh niên cần thường xuyên phối hợp hoạt động tuyên truyền, tôn vinh, thực hiện chính sách đền ơn đáp nghĩa và đạo lý "uống nước nhớ nguồn" để các thành viên của hội luôn phát huy bản chất, truyền thống " Bộ đội cụ Hồ", tích cực tham gia xây dựng Đảng và bảo vệ chính quyền, chế độ xã hội chủ nghĩa; giúp nhau cải thiện đời sống, nêu gương tốt góp phần giáo dục lý tưởng, truyền thống và chủ nghĩa anh hùng cách mạng cho thế hệ trẻ. 12
13. KỸ NĂNG TỔ CHỨC DIỄN ĐÀN, ĐỐI THOẠI, HỘI THẢO I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 1. Ý nghĩa tầm quan trọng Diễn đàn, đối thoại, hội thảo là những phương thức hoạt động phổ biến, có tính chính trị, xã hội và khoa học, trực diện, tác động trực tiếp đến thế hệ trẻ; đây chính là những phương thức có tính gợi mở, là các kênh diễn đàn có tính tương tác, trải nghiệm, là môi trường để thanh thiếu niên học tập, nghiên cứu khoa học, nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng, nghiệp vụ công tác, tích lũy kiến thức, kinh nghiệm cuộc sống góp phần thiết thực nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi trong giai đoạn hiện nay. 2. Những nguyên tắc chung Diễn đàn, đối thoại, hội thảo về hình thức tổ chức khác nhau, nhưng 3 phương thức đều phải đảm bảo những nguyên tắc chung cơ bản: Xuất phát từ nhu cầu, đảm bảo tính khoa học, sự bình đẳng và mục đích, cụ thể: 2.1. Xác định nhu cầu Diễn đàn, đối thoại, hội thảo đều phải xuất phát từ nhu cầu, tính cần thiết, từ nguyện vọng, tâm tư, tình cảm của thanh thiếu niên; xuất phát từ đòi hỏi chung của công tác thanh niên, của tình hình công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Việc tổ chức diễn đàn, đối thoại, hội thảo phải góp phần giải quyết những vấn đề nảy sinh từ thực tiễn đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội trong và ngoài nước có tác động đến thế hệ trẻ; mặt khác, góp phần thực hiện các nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ quan, đơn vị. Thông qua các hình thức hoạt động này, cán bộ Đoàn, Hội, Đội hiểu rõ hơn tâm tư, tình cảm, sở thích, nguyện vọng của thanh thiếu niên; truyền đạt những thông điệp có tính định hướng về quan điểm, lý tưởng, lập trường chính trị, chủ trưởng của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và lý tưởng, mục tiêu của tổ chức Đoàn, Hội, Đội đến thế hệ trẻ. Đồng thời, thanh thiếu niên sẽ có điều kiện tự thể hiện và khẳng định mình; đóng góp trí tuệ, tình cảm, thái độ, quan 13
14. điểm của họ đối với tổ chức, với một sự việc cụ thể, qua đó giúp cho tổ chức tháo gỡ được những thách thức, những khó khăn ở hiện tại và cả trong tương lai. Do vây, khi tổ chức các hoạt động này, cần có sự khảo sát, tìm hiểu kỹ về các nhu cầu, đảm bảo việc tổ chức diễn đàn, đối thoại, hội thảo đáp ứng được đa số nhu cầu đó, có như vậy mới đảm bảo được chất lượng, tính lan tỏa và đạt được kết quả mong muốn. 2.2. Đảm bảo tính khoa học Những vấn đề khác nhau của một đất nước, một quốc gia, dân tộc, một tổ chức hay cá nhân đều phải được nhìn nhận dưới góc độ khoa học. Đây chính là cơ sở căn bản để tìm ra chân lý của một vấn đề, một sự việc, một hiện tượng xã hội Diễn đàn, đối thoại và hội thảo ngoài những tính chất chính trị, xã hội, tự thân nó luôn luận giải chuyên sâu nhằm giải quyết một nhiệm vụ, một vấn đề, do vậy nó phải được thực hiện trên những căn cứ có tính khoa học, đảm bảo tính lý luận, thực tiễn, lịch sử, toàn diện và khách quan. Việc tổ chức diễn đàn, đối thoại hay hội thảo cần đảm bảo tính kế hoạch, có tính khả thi, huy động được tối đa các nguồn lực nhằm thực hiện các vấn đề được lựa chọn. Kể cả các diễn đàn gián tiếp thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, báo chí, truyền hình, mạng xã hội hay internet đều chứa đựng tính chất này. Việc lựa chọn nội dung, chủ đề, phương thức triển khai, thời điểm, không gian, thành phần tham dự cần được tính toán kỹ lưỡng, nhất quán về quan điểm. Việc đảm bảo tính khoa học sẽ là cơ sở quan trọng để phát huy được trí tuệ của thanh thiếu niên, giúp cho quá trình tổ chức đạt hiệu quả tối đa. 3. Đảm bảo sự bình đẳng Tính chất bình đẳng của các thành viên tham dự hội thảo, đối thoại, diễn đàn đều có cái đích cần đạt tới là những chân lý cụ thể, tìm câu trả lời hợp lý hoặc giải pháp tối ưu cho một vấn đề. Do vậy, mọi thành phần tham dự đều được tôn trọng và bình đẳng như nhau, những khoảng cách về chức vụ, địa vị, độ tuổi, trình độ không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên tham gia. Tất cả các thành viên đều bình đẳng trong việc trình bày quan điểm riêng của mình, bảo vệ quan điểm đó khi chưa có những quan niệm khác thuyết phục hơn. Tất cả đều tự do và bình đẳng trong việc thừa nhận hoặc phản bác quan điểm này hay quan điểm khác. Vì vậy, các kỹ năng thuyết phục, kỹ năng 14
15. thanh vận, khả năng ứng biến với các tình huống cụ thể trước công chúng của thanh thiếu niên cũng được hình thành, rèn luyện và ngày càng hoàn thiện. 2.4. Đảm bảo đạt mục đích chung Sự thống nhất của đề tài, chủ đề ở cả 3 phương thức trên đều phải tập trung vào một hoặc một số vấn đề cụ thể. Nói cách khác, đó là sự thống nhất về mục đích cần đạt tới một chân lý cụ thể nào đó, đưa ra một giải pháp hiện thực nào đó để xử lý vấn đề đã đặt ra. Đây cũng là một cách thức giúp đỡ, hỗ trợ thanh thiếu niên tự giáo dục theo chủ đề về Đoàn, Hội, Đội đặt ra một cách có mục đích. 3. Các bước cơ bản tổ chức diễn đàn, đối thoại, hội thảo Để tổ chức thành công một diễn đàn, đối thoại và hội thảo, tùy ở các điều kiện khác nhau các bước tiến hành có thể khác nhau, nội dung khác nhau, tuy nhiên, với những diễn đàn, đối thoại, hội thảo có quy mô lớn về cơ bản tiến hành theo các bước như sau: - Xác định nhu cầu hay nói cách khác là xác định vấn đề bao trùm của diễn đàn, đối thoại, hội thảo và phù hợp với các nguyên tắc như đã đề cập ở trên. - Xây dựng và ban hành kế hoạch. - Thành lập Ban tổ chức (ở những diễn đàn, hội thảo quan trọng, cấp Trung ương có thể thành lập cả Ban chỉ đạo). - Thành lập các tiểu ban tổ chức. + Ban nội dung. + Ban nhân sự. + Ban tuyên truyền. + Ban hậu cần. - Tổ chức diễn, đối thoại, hội thảo. - Biểu dương, khen thưởng, tổng kết, đánh giá kết quả. + Ưu điểm. + Hạn chế. + Bài học kinh nghiệm. 15
16. + Đề xuất các phương án tổ chức tiếp theo. Việc thành lập các tiểu ban giúp việc cho Ban tổ chức cần chi tiết, cụ thể, nêu rõ đầu việc, có sự phân công rõ ràng, bố trí con người và cán bộ phụ trách phù hợp với năng lực, sở trường công tác. Tránh chồng chéo chức năng, nhiệm vụ giữa các tiêu ban; các tiểu ban cần có kế hoạch riêng, xây dựng nhiệm vụ, tiến độ thực hiện và cán bộ phụ trách cụ thể. Trước thời điểm tổ chức diễn đàn, Ban tổ chức nhất thiết phải tiến hành họp với từng tiêu ban và toàn thể các tiểu ban (số lần họp tùy thuộc vào điều kiện và công tác chuẩn bị cụ thể) nhằm rà soát, nghiệm thu, đánh giá lại toàn bộ công tác chuẩn bị, từ đó có sự điều chỉnh, cân đối phù hợp. II. KỸ NĂNG TỔ CHỨC DIỄN ĐÀN, ĐỐI THOẠI, HỘI THẢO 1. Kỹ năng tổ chức diễn đàn 1.1. Khái niệm Diễn đàn là loại hình sinh hoạt rộng rãi cả về đối tượng và chủ đề, là nơi để thanh thiếu niên công khai bày tỏ ý kiến, quan điểm, tình cảm của mình về một vấn đề nào đó. Quan điểm đó có thể chưa đúng hoặc lệch lạc nhưng không phải vì thế mà bị "quy chụp", bị đánh giá về tư tưởng và phẩm chất đạo đức. Điều quan trọng của diễn đàn là thông qua tranh luận để định hướng nhận thức và hành động cho thanh thiếu niên, đảm bảo định hướng thông tin chính thống, giúp cho quá trình giáo dục và tự giáo dục thế hệ trẻ đạt hiệu quả cao nhất. Có 2 loại diễn đàn cơ bản: Diễn đàn trực tiếp: Người phát biểu và người nghe trao đổi trực diện nhau. Diễn đàn gián tiếp: Là loại diễn đàn thông qua các phương tiện truyền thông (báo, đài, vô tuyến truyền hình, mạng xã hội, internet ). 1.2. Các bước chuẩn bị tổ chức diễn đàn Muốn tổ chức diễn đàn thành công, tùy ở mức độ, quy mô, điều kiện khác nhau để triển khai các bước tiến hành. Cơ bản sẽ tiến hành các bước như đã trình bày ở mục 4, phần I của chuyên đề này. Đối với diễn đàn cần tập trung chuẩn bị kỹ một số nhóm vấn đề sau đây: 1.2.1. Chuẩn bị về nội dung 16