Tài liệu ôn thi vị trí Phục hồi chức năng Cao đẳng - Phục hồi chức năng cơ xương - Bệnh lý và vật lý trị liệu viêm quanh khớp vai

Nội dung text: Tài liệu ôn thi vị trí Phục hồi chức năng Cao đẳng - Phục hồi chức năng cơ xương - Bệnh lý và vật lý trị liệu viêm quanh khớp vai

1. Bili 15 BENH. LY- VAT. LYTRI LIEUVIEM QUANH KHOPVAI 71 I MOCTrEU 1: Neu nguyen nhan, tri~tich(rrig, tientri~ri cua viem quanh khep vaL ' 2. Neu cac bien chimg va cac phuoirgphap di~u tti' cua viem quanh khop vai . _ 3. L~p k€ hoach v~t ly tri li~u cua viem quanh khop vai, NQIDUNG I. Bfnh Iy 1. Khai nifm VQKV la tdt ca cac tnrong hop dau va han ch~ v~ d9ng khop vai do t6n thuong phan • men quanh khop g6m: Gan co.day chfuIg,bao khop.Ioai tnr t6n thirong ph§n dAu xirong, sun khop va bao hoat dich 2. D~c t1i~mdjch t~ hec Nhtmg ngtroi benh cao tu6i : Benh thtrong hay g~p (] nguoi c6 <1$ tu6i ill 40 tro len. Benh thuong sau tu6i 40 t6n thirong: cac gan co day chang.bao hoat dich b~t dAu bi thoai hoa,khi g~p nhUng v~ d9ng V1,lllgvai qua muc thi se xu!t hi~n dau vai. NhUng ilgum b~nh lao d9ng n~g : D6 la nhUng nguai c6 ngh~ nghi~p doi hoi mang cac v~t n~ng trong thCYigian keo dai lam cMu thuang co hQc l~p di l~p l~i. Chli y~u 1at6n thuang cac gan co quanh kh6p vai nhu gan co tren gai, gan co nhi dAu canh tay. NhUng ngum b~nh ~p luy~n thB thao qua suc : Chai m9t s5 mon th6 tha~ doi hoi khap vai ho~t d9ng m~ va lien tl,lcnhu: cAu long, b6ng chuy~n,b6ng r6, tennis dfuI d€n dau quanh kh6p vai. V~ m~t giai phdu Sl)' v~ d9ng kh6p vai c6 Sl)' tham gia cUa kh6p c-ung vai giii'a mom cung vai va canh tay nen khi nhAc tay len tren vai qua m~nh trong cac d9ng mc th€ thao gan co tren gai CQsat vao mom coog vai nen bi san miin,dfin dAnbi viem. Ngoai ra gan co nhi dAucanh tay cOng c6 thB bj tBn thuang th~ chi bi dtct 3. Giii ph§u kb6-p vai . C6 5 kh6p nho tham gia vao v~ d9ng khap vai la: + Kh6p vai chinh: Giiia chom mang canh tay va 6 chao xuang ba vaL + Kh6p mom coog caM tay: G6m ca tUi thanh djch dum mom coog mang bit va co delta. + Kh6p mom cUng - xuang don. + Kh6p ue don. + Ba vai - 16ng ngvc . . - Kh6p xuang va bao kh6p Ia tB chuc rAt IBng leo,v~ dQng rQng raiPhia tren,phia truac va phia sau duQ'ctang cUOngbOi mQt s5 gan co t~o nen m9t bao djch-gan-co: + Pilla truac c6 gan co ngvc Ian va co nhi dAu canh tay. _. - - X" • + Phia tren c6 gan co tren gai,gan eo tam dau eAnh tay. + Phia sau e6 gan eo dum gai va co tron nho. - Kh6p vai e6 lien quan nhl8u de~ eae rS th_~ ld.@ vting c6 va phArrtr§n cUa lung, lie!}.q~ . den cae h~ch giao eam cB. Khi c6 tBn thuang kieh thieh (] vimg d5t s5ng cB, vting trung thAt,(] 16ng ngvc deu c6 th~ gay ra cac tri~u chUng (] khap vai. Bi6u hi~n bfuIg: viem gan, viem va co 1Mt bao kh6p gay dau va h~ eh€ v~ dQng khap vaL 4. Nguyen nhan 97
2. 'Nguyen nhan t,i khop -chAn thuong: CMn thirong manh crvung vai.hoac la nhtrng ch!n thirong do ngh~ nghiep.thoi quen th~ thao va g~p crngiroi tre -Viem gAIl,thollihoa.voi hoa phArrmem thirong g~p crnhiing nguoi tren 50 tu6i -'lb"entie:·I.t Lanh. va,.t am -V~ dongkhap vai nhanh va manh dQt nget, keo gian khop vai qua mire, cacb~rmH cuakhop vai . ,~guy,en nh~n ngoai kb6'p . . i_B~nhcQ! s6ng cd nhu thoai hoa cot s6ng cd,thoat vi dia d~m '-B~nh a phdi,mang phdi,trung thAt Mqt s6 tnrirng hQ'Pkhong ro nguyen nhan 5.Tri~u chUng ,Tri~u ehung CO' ning - Dau: I +Co th~ xuAt hi~n t1;r nhien nhu do khop vai v~ dong qua mire ho~c vi chAn thirong +Dau q vai,cr ranh chii' V cua ca delta,doi khi Ian xuong canh tay th~ chi ca dug tay,!ill!. ~.f>au ki~u ca hoc,tang khi lam mgt sA dgng tac cua vai,fh6 n~m nghieng_nh!tila hlc ti vao ivai. I +flw.l ijJi nang vai len.co th~ han ch8 van dong kin daQ do dau. +Vi tri ~ thuang a mom cimg vai ho~c 113 dum ca delta. -Cli dong h~ ch8 ' NhU'ngc6 gfug lam tang bien dQ dOnILmc dang va xoay ngofti (nhu dong tac dua tay len ~ dauhojc gai lung} _gaydau dii'dQL DQng mc dang co th~ bi ch~ hili cr 45°. i Tri~u chUng thvc th~ I -~ ch8 v~ dong chu dong va th\l dong khap vaL -Gillm h;rcca. -KIDlam dong mc co canh tay dM khang thi dau tang. i +DAuhi~u yjem cac ca tren gai -Co di~m dau choi crgiua mom coog vai ngoai ho~c ngay phfa truac mom cimS vai, tuang lIng t . . vm vi tri ton thuang cUa gAIl. ! urn dong tac d6i khang caoo tay dau tan_glen. - -;;Pau khi dang tay til 70°- 90° ~Ddu hi~u\Jem gAIlca duoi gao -LllemI:\'.l dau ch"khil.01 an vao, ,!llvmJ.' cun_gval• phia sau va.ngoal_' ,. -Da~ tang len khi~Uay nguOi co d6i ~ang. " A Dau hi~uwm _an bo dai ca nhi da~ 7 UKhiAn vao ranh nhi dAu,gay dau a phan tren-trong cua m~t truac caM tay. -TiBntri~n cO th8 d§n den dUt gAIl. . + Kham thdy vimg khgp vai tang cam giac,cac co qn8nb kb6p co clIng. nhdt la ~ tren vai, 2Q • .!hmlg, ~ delta va QAc co X08Y ngoai canh ta)! co 4jfun daU a dy6j mom qya. , + R6i lo~ dinh duimg chi tren do phan x(i nay hQr chUrig vaf ban tay lau v~ sau -co hi~nfiiQng r6i lo~ dinh duimg v~ ~ch, r6i lo~ dinh duimg crban tay, ca ban tay teo, cac ngon tay bi I. I. . . cUng a tu the gap. C,nlim sang Hinh anh X-Quang cAnphAi dugc so saM 2 ben, dva tren phim th~g tu the quay ngoai, quay trong va trung gian. 98
3. _Kh6p vai noi chung la binh thuong, co th~ th~y mQt hoac nhieu di~m canxi hoa t?i gan. Canxi hoa thuong th~y ro nh~t a mom du6i mom cling vaL 6. Cac th~ lam sang , 6.1 Dan khop vai don thuAn Nguyen nhan: viem gan th~ ban c~p, tAn thuang gan co tren gai. Dau vai: dau kieu co hoc, han ch6 v~ dQng kin dao thuong do dau '~ - ,9,6,di€mdau 94Ri,~ ~: 4t,r6i -W0Ul cil!1g vai tnroc ?soai (gan co tren gai), ho~c sau "li d' "', nhfd!u"" b6 dai Cc1 nhi dau). ,LQ\:>3:i",},;,(ea"",vmR,ul"f",ai\~,anh """'I:1,\g, an ,,' , • )t~:)C6'a.i!mc~cfh~afu'ig4Ii.tc:.u" ' , 6.2 Dau vai cAp , ,'~' _ Nguyen nhan: viem tui thanh dich do vi tinh th8, mu cac gan ca quay bi calci hoa. _ Dau vai: xu~t hi~n dQt ngQt, dau du dQi, dau Ian. M~t v~ dQng hoan toano - Vai sung to, nong, c6 th~ sM nhC(. _ Xq: co di€m calci hoa t?i khoarrg cling vai - m~u dQng. Khming cling vai - m~u dQng rQng ra. 6.3 Bau vai th~ gia li~t - Nguyen nhan: do dtrt gan. _ Bau vai: ~t hi~n dQt ngQ~ dau du dQi, kern theo ti6ng keu ding r~c, co th6 th~y b~m tim vfutg truac tren canh tay. Ca bi co l He vai tay ( HC sudeck) 7. Di~u tq riQi khoa -Gifun dau:Dling thu6c giam dau ch6ng viem khang Steroid nhu: diclofelac, Meloxicam, Paracetamol. -Thu6c gian ca:Mydocalm,Myonal -Sir d\lng thu6c te phong be t?i ch6 hay phong be a h<;lchgiao cam cd d6 c~t pharr x<;l'thAnkinh. -Bieu tQ.tich cvc cac nguyen nhfu1gay b~nh tlr xa nhu thoai hoa cQt s6ng cd,thoat vi ilia d~m -Tiem VaGkhap vai hydro cortisol acetat. • -Luu y: Ccicthu6c nay gay tac d\lDg khong t6t cho ca th6 gayra cae b~nh cUa d<;lday, suy giam suc de khang CUaca the, loang xuang Vi v~y khong nen sir d\lDg nhiing thu6c nay trong mQt thai gian dai. Ngm,iKlioa - Nong kh&p: Be ghii phong bao kh6p bi dfnh. - Phdu thl$ noi soi kh6p vai de t<;lohinh m6m coog vai, rna rQng bao kh6p, n6i gan. 99 l
4. II. VLTLIPHCN 1. Nguyen tic -Bi~u tri cang som cang t5t d~ ngan chan benh ti~n trien, _Khi benh da:ti~n tri~n toi giai doan sau cAn di~u tri .kien tri bang nhi~u phucmg phap k~ hop thanh rung dot . . i 2. Phuong phap "1 .J , I Phuone:,phap ;k~ hmidi j-.:- ~I Muc dich -_:. .~. NhuCiu "1 :" Giai doan cAptinh : i Lo Ibg benh ~t Giam 10 Ibg beng t~t Tiep xuc, giai thich, dQng vien b~nh nhan yen tam di~u trio I Bau Giam dau Ng):rl ngoi tai giulm.g, dimg th\l5c .siam day., chy(nn da, xoa b6p, yjp. dong chi! dQng nhC( nhang kh6p khuyu va ban tay, Giai doan ban c~p va man tinh Lo Ibg benh t~t Giam 10 lang beng t~t Tiep xuc,: giai thich, dQng vien b~nh nhan yen tam di~u trio I Dau Giam dau Nhi~t tri li~u, hAng ngo~u, song ngk, parafm, di~n phan. (Novocain, Natrisalixylat) -10 phutilAn ,I Teo ca, co rut ca Ch5ngteo ca V~ dQng chi! dQng, th\l dQng kh6p vai va canh tay, di~n xung th~ d\lc : I t : ca. , CocUngca Giamco ctmg Xoa b6p, sieu am HIpl ch~ tAm v~n Tang tAm v~ dQng Keo gian kh6p vai, tap cOO dong va dQngkh6p kh6p bfulg dung cu tra giup: g~y, thans tWmg, chOng' dAy~ rang rQ£. f)i~n phan INalK lam mam kh6p . Giam_ chuc _nang .?HCN sfuh ho~t T~p. cMLctay; gai lung, v6i .cad d3 i sinh ho~t yat a xa va cao, mac (]u~n ao. 1 ,ChUO'Dgtrinh t@.Pt\li nhil: -T~p luy~n v~ dQng chu dQng, tv do. -Hu6ng d§n bai t~p trq giup vai g~y. _Hu6ng ddn bai ~p trq giup, d~ khang bfulg tay nguai b~nh tuy thee hlC ca. *Cac biii tQ.p vQ.n-itVng chu dVng: - - Tu the benh nhan nfun ngira: + T~p gAp: KTV dUng sat mep giuang ben phai benh nhan,tay trai gift cb tay, tay phai dO' khuyu tay b~nh nhan,sau d6 til til nhv nhang dua tay benh nhan thang len qua dau,r5i I~i til til dua tay nguqc l~i va vi trl ban QAu _ _, - _ . _ I + T~p dc;mgkh6p: KTV d"mg tay phai de; khuyu tay b~nh nhan,de cang tay benh nhan nfun tren cfu1gtay cUa minh,tay trai gift kh6p vai benh nhan d8 khong cho kh6p vai di chuyen len phia -' tai benh nhan.KTV til til dua canh tay benh nhan di chuyAn-.ngang.song song val m~t giuang , den vi tri· kh6p vai 90°, Sau d6 KTV chuyen tay trw dang gift kh6p vai den nfun VaGc5 tay ~nh nhan,tiep tl,lcv~ dQng tay len phia ctau den het tam v~ dQng cUa kh6p vaL Het dQng tac, tien hanh dua tay betili nhan nguqc va vi trl ban ctau. 100 1
5. + T~p xoay: £>dutien KTV v~n d(>ngkhop vai benh nhan dang 90° nhu tren rai dira tay phai dang dO'khop khuyu v~ n~m e6 tay benh nhan.tay trai dang gill' khop vai v~ dO'duai khuyu tay benh nhan.sau do g~p khop khuyu benh nhan d~n 90°. Ti~n hanh v~ d(>ngdng tay benh nhan d6 v~ phia d§.u (xoay khop vai ra ngoai) va d6 v~ phia chan benh nhan (xoay khop vai vao trong) trong khi khop khuyu va khop vai Vdn a nr th~ 90° . - Tu th~ benh nhan nfun sfip: T~p d(>ngtac nang va dudi khop vai *Tpp "'ph iI~g ckii i!Png va tpp vUi dl!ng C{L , '\l;T~p~hu dQilg: B~rih Illianit\r t~p v4n'd(>ng khOp vai thee tftro. v~ dQng cua khap g&m cac d(>ngtac: Dira kh6'p vai ra 'iniac' len tren,du6i kh6'p vai ra sau, d:;m.gkh6'p vai r~.ngang len tren,khep kh6'p vai vao trong. + T~p d(>ng tae xoay ngoai a ill the nfun: B~nh nhan nfun ngira,v6i 2 kh6p khuyu d~ sat than,hai tay huang len tren sau do nga ra ngoai d~ thve hi~n dQng tae xoay ngoai eua kh6p vai:£>Qngtat co th~ thve hi~n a cae tu the kh6p vai khep (vi tri l),hay vi tri kh6p vai d~ng a cae mue dQkhac nhau(ru vi tri 2 den 4) I ~ ' ~ ~'~""'~ , '. .-.' - T~p v6i g~y:. to . ." . • . - .). _ •. .•. . _. • _ - + T~p dQng tae gap: Rai tay nam lay g~y a phia truae b1,ll1groi ru til dua g~y ra truae len tren den het t§.m _- + T~p dQng tae xoay ngang: Nhu dQng tae gAp, nhung chi dua canh tay len 900,rAi lam dQng II tae dua g~y sang ben ~ayb~nh (xoay ng~g <4ngl v~ ben tay !anh (xoaY_!lg~g.kh6'p) \ 101 •
6. +T~p dQng tac du6i va xoay trong: Hai tay n&m lAy g~y cr phia sau lung rAi dira g~~ ra sau, keo g~y len tren ,+T~p dQng tac dang: Tay ben b~nh dB doc than va n&m lAy d§.u duoi cua g~y, tay kia vong ra ! sau gay n&m lAy dau tren cua g~y r6i keo An dau g~y tren xuong sao eho than g~y tllen vai gay 0 nhu don bay va lam eho d§.ug~y Ida cung voi canh tay benh tU tU nang len 90 _ T~p vcri sci day: Tay lanh nim mQt dau day,SQ'i day v~t ngang qua vai ben tay lanh ra sau lung,tay ben benh n&m lAy d§.uIda cua soi day.Ti~n hanh dung tay lanh keo SQ'iday xu6ng lam cho tay benh di ehuyBn len tren cr phia lung gi6ng nhir dQng tac gai lung. + T~p dQng tao gAp (vin thang): Ban tay benh nhan cr tay co khop vai dau n~m ch~t vao mQt b~c thang tren thang moog, ngum quay vB phia thang rAi lam dQng me ng6i xu6ng d~n h~t t5.m v~ dQng eua kh6p vai va gift nguyen it phut r6i dUng len.Luc d§.u khi ng6i xu6ng se dau tang crkh6P vai thl co - . . . . :. th8 bWlfcfcac b~c tliarig·thftp,sau d6 ~p.Dam-a cae b~c thaiig cao dAn - - - ., . + T~p·dQng tae d;;mg: Ciing lam nhu tren nhung ngum quay ra ben dB kh6p vai d~g. + T~p dQng tac xoay ngang: Bam tay vao b~e thang, than ngum quay vB phia thang rAi lam dQng tae xoay dAn than nguai quay ra ben va ra trucre. 102
7. + Tap dona tac du6i xoay ngoai (bai t~p chong d§.y):Benh nhan dung quay hrng VaGthang,hai tay dua ~a°sau nllm lAy mot b~c thang.tien hanh ng6i xuong d~n h~t t§.m .v~. dong thi ,giu v~i giay 1'6idtrng len.Luc d§.ukhi dimg len co S\I tro 'giup cua chan.sau chuyen dan hrc chong den tay dBtang sire co. Bai ~p wang tv co thBthuc hien voi hai tay chong VaGcanh ban a phia sau _ T~p voi rang roc: T~p dQng tac gApva dang kh6p vai. Thuc hien voi mot rang roc treo (J tren cao.canh tay bi benh d~t thu dQng tren rang roc va duoc nang len mQt each thu dQng bci tay lanh ben kia.Rong roc phai d~t a vi tri sau dAud~ tay lanh se rna rQng goc hoat dQng tirng chut .mQt cua tay bi b~nh - Biii t~p dung dua kh6p vai: Bai t~p dung dua th\l dong do Codman mo ta la canh tay hoan toan_ th\l d9!lg 1:rcmg~ng thai _~png 4\Ia, khong co hi~ri tuqng co co chu dong a kh6p vai,khong co trQng luqng them VaGa ben tay, cfulg khong co,co co nao a ban tay,c<3tay va canh tay: B~nh nhan cUi ra truac, than g~p, canh tay bi dung dua khong co hi~n tugng co co kh6p <3chao. Co th~ thl dung dua chu dQng, nhu v~y se ~o nen dQng tac d\lllg dua th\l dQng c~ canh tay sat than ra trirac,ra.-saii,sangoen vaxoay:-Ca th~ c~- thi£t phai-co s\r trQ'giup bang cach ~t tay lia tren ban ho~c gh6 tva. Canh tay vung th\l dQng khong co v~t n~g a ban tay vi no la nguyen nhan gay co co cho chi tren va kh6p vaL _. - . _ _-. _._ _ " _.- 103