Tài liệu ôn thi vị trí Phục hồi chức năng Cao đẳng - Phục hồi chức năng cơ xương - Bệnh lý và vật lý trị liệu gãy xương chi dưới

Nội dung text: Tài liệu ôn thi vị trí Phục hồi chức năng Cao đẳng - Phục hồi chức năng cơ xương - Bệnh lý và vật lý trị liệu gãy xương chi dưới

1. Bal 7 , BENHLY- VAT LY TRILlEU GAY XUONG CID DU{1I . . . ; MUCTIEU' I.Phan tich nguyen nhan, trieu chirng lam sang, bi8n chimg cua gay than xuong canh tay. 2. L~p va thuc hien k6 hoach.Vl.Tl, theotimg giai doan cho nguoi benh, ;' NOIDUNG Gay xuong chi dirci la t6n thuong hun' gay cac xuong ch~u, xuong dui, XUo/Ilg,c~ng, l' I ' chan, xuong c6 chan, xuong ban chan. Gay xuong chi duoi g~p a moi gioi, a moi lua tu6i. iMfii tu6i ~6 mQt loai gay xirong hay g~p: Nguoi gia hay gay c6 xuong dui.V~ dQrig vien b6ng da hay gay wong c~g chan, t6n thuong day chfulg va sun chem kh6p g6i. Gay xuong Hen quan too tu6i hoat dQng nhieu: gay xuong g~p nhieu a tu~i lao dQng, ! tu6i heat dQng th6 due the thao (khoang 20-40tu6i), ti 1~nam nhieu hon nu. Gay xuong thirong g~p do cac nguyen nhan: tai nen giao thong, tai nan lao dQng, ,the thao, tai ;nan sinh hoat, do chien tranh, bom dan voi cac t6n thirong mo mem, xirong, kh6p, m~ch mau va thAn kinh. Cac tan thuong anh huang tai chuc nang di chuyen, lao dQng cua chi duai. 2. Cac trU'Ong hQ'p gay xU'ong chi dU'm 2.1 Gay than xU'O'ngdid 2.1.1 D~i cU'ong Xuong dui la mQt xuong Ian nhdt va dai nhdt trong co the, than hlnh 6ng, vo xuang c6 dQday dit de chiu dlJIlg co the khi di chuyen, ch~y nhay. Do d6 gay than xuong dui la mQt chAn thuong n~g, nguy hiem den tfnh m~g, IUQ'Ilgmau mAt iill0,5 d6n lIit. . Nhi6u co Ian gi\n chung quanh xuang dui lam xuong gay thubng bi l~ch nhi6u va kh6 dugc c6 dinh bfulg cae phuong phap ben ngoai. Vi v~y vi~c so cUu va v~ chuyen dUng each rdt quan trQng. Gay than Xuong dui g~p a tAt ca lo~i tuai tu tre nho cho den nguOi gia nhung thuemg xay ra a lua tuai thanh nien, 20-30 tuai, chit yeu do tai n~ giao thong . . ~-Gay than·xuong dUithubngnk vi~nkhoang JA tuAn,'mAt kha nang lao dQng itiiliAt Jlliaiig _ -,rum, trong d6 2 thang phai di vOOn~g g~y.- ,. . - - - -,.,. Neu c6 cac 'chAn thuong khac kem theo (gay ha, gay nhi~u nm, chAn thuong ngl,lc bvng SQ MO) thl thOi gian tren se keo dai ra. Tit sau 1940 (nam dAu tien bao cao v~ d6ng dinh nQi roy cUa Gerard Kuntscher) den nay qua khao sat so sanh nhi6u each trl khac nhau (bQt, keo t~, bQt'chuc nang, bAt dQng iigoai, iwp vit, dinh, nQi roy), da s6 c.ac n.4_a.chillh1).lnh tren the giOOd~u chdp nh~ phuong phap di~u trj t6t ~t a ~~Oilan la d6ng dinh nQi roy kin (khong rna a gay). Tuy nhien vOi timg truemg hgp ,khac nhau c6 the ap dvng cac phuong phap khac nhau. Con a tre em thi huang di6u tIi la bao II t6n cho den tuai $y thi (12-14) __ . . .- -' Gay thin Xl1Cmgdid- th~~gd~~Qt-~hAn thuong m?TIh nen thubng c6 nhi~u tan. thuong mQt lugt. Do d6 cAn khlim Icy vUng ch~u (nm thuemg bi quen), ngvc b\ll1g. Neu c6 nghi nga phai cho chVPX quang khung c~u va dAutren xuong dui. - -' - - - 2.1.2 GW PIlAUB$NH LY Than xuong dUi dugc tfnh illduOOmdu chuy6n nh6 d8n vilng tren 16i cAu. Do d~c tinh b~nh hQcklnlc nhau ngay nay nguOi ta chi ke la gay than xuang dui neu la nhfrng gay illduOi 38
2. mdu chuyen d8n vung each l&i cdu 4-6cm. Cac gay tren l&i cdu dircc k~ thanh mot loai gay rieng co d~c thu khac hfu1voi gay than xirong dui. Xirong dui la xirong IOn, than xirong to nen hrc ch§n thuong phai dli manh moo lam gay: gay than xirong dill la ch~n thirong nang cdn diroc chu ytheo d5i trong cdp ciru. Than xirong dui hinh dng, hoi cong ra tnroc, dng illy loa ra cr hai ddu, hep va d~u khoang gitra -> dinh nQiiliy khong giii ch~t duoc cac gay cr 113tren va 1{3dum. Than xirong' duf diroc nuoi bang phdn IOn bcri dQng mach nuoi di vao dng illy qua l¢ nuoi cr giiia ba sau -> gay than xirong laInydur mach gay tinh trang thi~u mau trong mQt thai gian (til 1 d~n 4 roAn). Chung quanh than xuong dui co nhi€u co IOn nen khi xuang gay, ll,rckeo m?nh clla cac co lam xuang di l~ch nhi~u, hi6m khi g~p gay khang hay it di l~ch. vi lap co day nen cac phuang phap di~u hibao tan (bo bQt, b6 n~p tre, keo t<;l, n~p chuc nang) chi c6 hi~u qua cr tre em dum 12 tu6i rn:ait c6 k6t qua cr nguOi IOn lap co ddy chung quanh dem nhi~u mau nuai cho than xuang nen xucmg gay da lanh. • DuOng gay: ngang, nghieng, xok, nhi~u marm, 2 tang . Di l~ch: cac co co rut lam cac dO<;lngay bi so Ie, g~p g6c ra truac ngofli, dO?n duai xoay ngoai Chu y: gay cr 1/3 dum th~p co th~ g~p g6c ra sau vi co rut Clla co sinh doi. Ngoai ra cac t6n thuang co (thay d6i my thee 10<;lich~ thuang), m<;lchmau (nh~t la cr 1/3 dum), hi6m co t6n· thuong thAn kinh, c6 th€ co gay them c6 xuang dui va xuang chay, con phdn tan thuong day chbg gdi 15% Co co keo t~o bi6n d<;lng:g~p goc dinh TR1JOC NGOAI. SO Ie ch6ng ngk Cbg chanap 1 - co mong keo dO?Dtren ra ngoai (dang) + truac (g~p) 2 - co ap keo dO?n dum vaG trong (ap) 3 - co 4 ddu dui keo dO<;lndum len tren (ngk chi) Cling mQt bi,€n d?ng co th€ co nhieu 10<;ligay khac nhau Bi€n d?ng gay 1/3 dum hay gay tren 16i cAu Gay hai ch6: than va c6 xuang dui Gay than xuang dui hai ffing Co sinh doi keo dO?n dum ra sau 2.1.3. Lam sang: + Toanthan - tinh tr?Dg s6c - t6n thuong kern theo. H6i: ngay'gia, nguyen nhan tai n?D, co ch~ n~u duQ'c +Tri~u chUng co nang: ,,-~~~- - Dau ra"t nhi.l.eu tai·.l.A gay,- dau IL~ th.l.e gayA so.£:" . . - Gjajri cq rifutg hom toan chan khang th~ cu dQng dugc. + Tri~u chUng thl,lc th6: • Nhln: - chan,Mt dOng ng~ ~ay ngoai sung to, dau nhi~u ch3 gay, toan bQ dill trong nhu mQt cai dng - Bi6n d?Dg chi, chi ngk ro ret, xoay ngoai. g~p goc bi!n d?ng g~p goc ra ngoai Kham: cu-dOng bat thuang _ 39
3. B!t mach c6 chan. Tim r6i loan cam giac khac. Tim cac t5n thirong khac: SQnao, nguc bung, c9t s6ng, khung chau, cac chi. I Gay than xtrong dui la gay Ion, di l~ch nhieu nen tren lam sang co du cac dAu hieucho su chAn I doan xac dinh (co hay khong co gay). I Phai chAn doan cho duoc gay than xuong dui tren lam sang vi; khi biSt benh 11hfu).hi gay m9t xuong IcD1co th~gay s6c thl huang di~u tri dAutien la h6i sire tich cue, ngan ngq~ biSn chimg ' J.' " ., , J cua soc chan thirong, f :: ",:-:, ' Ngoai ra lam sang con cho biSt nhieu di~u rna cac phuong phap c~ lam sang kl1ong'the cho nhu tAng trang, mau da, niem mac, dQ rQng va $g cua vSt thuong phAn m6m (da, co, mach .mau, thAn kinh, day chAng bao khop). I ,V6i Sl,lpMt trien cua cac phuang ti~n luu thong, cac t5n thuong chAn thuang ngay cang phuc ~p nhfit la t5n thuang da va cO". I Sg daub gia lam sang cac t6n thuong phdn mem rAtquan trQng vi cilng co gay xU01lgnhu nhau • f ma tien luqng khac nhau khi t5n thuong phAn m~m khac nhau. : I • Khi da on dinh tinh tr{lIlg,cho b~nh nhan di ch\1pX quang. X quang: ,ch~ bi~t - xac diM chAn doan Lo?i gay: duemg gay, d9 di l~ch , cAutrUc xuang. Cac 15nthuong khac a vimg hang va g6i. PMi luon luon ch\1p cft dAu tren va dAu duai xuong dili, nSu nghi nga ch\1p luon ,khung ch~u, nhAt la truemg hQ'Pda thuong. Ky th~t: tMng va nghieng, lay cll xuang dill. 2.1.4 Ph an IOliJ,i l.Theo t5n thuang phdn m6m, kin va ha. -loliJ,i kin: 5 gay khong co thong ra ngoai. d lo~i nay t5n thuang phAro mem vdn co th~ xay ra I va duQ'Cchia lam 4 dQ(Tscheme 1984) DQkin 1: chAnthuang trgc ti~p, v~t thuong da bi trAy. , DQkin 2: nhu tren + d~p co nhi~u, nguy cO"nhi€m trUng kha cao + chen ep khOaIig~ '. -loliJ,i h«: my di~n tich Clla v~t thuang, mo m~m dUQ"cphan nhu sau: ' ~_Do 1: chiBu dai v~t thuang thuemg ngiin hon 1 em va gay bai m9t 19c nhy. Khong co d~p mit - ~ . ' hay ton thuang cO". * DO 2: chi~u dai v~t thuong han 1 cm, co k~t hQ'Pt5n thuong cO"vila phai. * DO 3: gay bOi mOt ll,lcml;U1h,k~t hQ'Pvai v~t thuang rQng hon 10 cm, t6n thuang cO"n~g. d lo?i nay, v~t thuong da rQng, co nhiBu mo mBm bi d~p nat ho~c con co th~che xuang (lo~i 3a) ho~c khong con du mo mBm che xuong (lo~i 3b) ho~c co them t6n thuang m~ch mau cAn .,. ~6i-l?i (lo?i 3c). Lo?i gay nhiBu manh do d?ll tuy v~t thuong da nh6 nhung ph§n mBm t6n thuang nhie~thuoc lo~i 3a. ' 2. Gay ~nh, gay m~t. _. __._ _ _, 3. Gay thee nm: 1/3 tren, 1/3 giiia, 113dum. 4. Ngoai ra con co nhi6u cach ph§.n lo~i Wc nhu Clla truemg phai Ao.(:t;1WY Si) Clla HQi chAn - • thuang chinh hinh My (OTA: Orthopaedic Trauma Association 1990).-· PHAN LO~ THEO WINQUIST-HANSEN (1980) Dga vao t6n thuang xuang DQ 0·: dan gian 40
4. DQ 1: manh vcrnho, khong dang k~ DQ 2: manh vcrnho hon mra than xuong «50%) DQ 3: manh vcr IOnhon mra than xirong (>50%) DQ 4 nhieu manh ' 2.1.5 Bi~n chung * 01p: xay ra trong ngay dAunhdt la 6 gia dAu: _ s{)(Ydo aau':vc/}rMt mdu: hrong mali mdtkha nhieu tU 500ml dan 1000ml. Da:u hieu thuCnig:g~p:' da x~ xao, tha nhanh. (>20 l§nJphut); mach nhanh (> lOO/phut)1 ~lJ.!,a~.,.apthdp ;.] " «80rrirhHg). _gay ho: khong phai vat1tliuongnao a gfu b gay cting 1ft ddu hieu cua gay he, cAn phai c~t 19C tham sat v~t thuong, n~u v~t thuong c6 an thong voi 5 gay moi la gay ho. - chen co gina 5 gay - hiem thdy t5n thuong mach mau IOnhay thfu kinh _cac t5n thirong xirong khac, cac co quan khac kern theo . • *Bful cdp: tU ngay thir 02 d~n tuk thir 02 sau tai nan _ thuQc v€ bi~n chUng do n~m Iau: Ioet da, teo co Ioang xuong, nhi~m trilng ph5i va du(mgti~u. - Nhi~m trimg v~t thuong. * MUQn:tU mAn thu 3 tra di do cac t6n thuong cli con l~i va do sai s6t Clla diSu tri: - do gay ha n~g (dQ 3): mdtxuong, viem xuong . ._d~ diSu tri keo tc;tvab6 bQt: ng~n chi (2cm), can xdu (g~p g6c, xoay), c(rng gai, teo co, khong liSn. _do diSu tri phdu thu~t: nhl8m trilng sau mb, khong liSn xuong do k~t hqp xuong khong viing, cong dinh, gay dinh, gay nyp vit, can xdu. 2.1.6 SO' c1i'u: - ca diM t~ dUng bfug cach nyp dai ill ban chan len d~n nach hay nyp Thomas. chang sac, hai suc, giam dau. Di chuy6n cAntl$l. 2.1.7 Di~u trj . -" -. gay ha: c~t 19C s~ch trong phong m6 rai ca diM xuong ho~c'tc;tm thai bfug keo tc;t,'ho~c bfug c6 dinh ngoai. Bdt dQng bfug nyp cay OTREEM ' -'dum 2 tuM: keo tc;tchi thien ki6u Bryant (1876) - tU 2 d~n 12 tu5i: keo tc;tkieu Russell (1924) - tU 6 d~n 16 tu5i: cothe d6ng dinh 1;1Qimy IOf;l.ideo (Metaizeau 1988) - tren 12 tu6i: di€u trj nhu a nguOi 100 d nguOi,I6n: ,_ .,._ - - gay kin don gian: dong dinh nQi my ngay sau tai nc;tnhay sau keo tc;t1-2 mAn (kin, hay - gay kin ph(rc tc;tp:c6 3 phuong phap: • Dai vm nguM gia y~u hay co chang chi dinh phdu th~t: keo tc;tnyp dong y;" N~u c6 may tang sang thi d6ng dinh nQi my c6 chat. Ho~c b~t nyp vit - Gay nhiSu xuong: k~t hqp xuong mQt thi cho cac xuong gay c-ungmQt luc. 41
5. , - ! ' Gay xtrong met: ngung t~p luyen trong 1-2 tuAn di nangchong n11(( chan dau, n~u co di I~ch thu d.p thi cAnphai phau th~t . Gay xirong benh: Idy bo rno bu6u, dong dinh nQi my (thirong hay co ch6t) kern theo nhet xi mang vao ch6 rndt xirong. Theo d5i: . tranh cac tu th€ xdu, cac bien dang do co rut dau, cho ngiroi b~phhieu duoc S\l qlfin trt;>I1g cu~. ~p v~ dQng phuc h6i chirc nang, di6u trj kip thai bien chimg npi8m trung di l~ch:t' , 'thOi gian Ianh xirong: trong di~u kien v~ tdng trang loai gay don gian a tre erti tI?Oi gi!lll lilI1h xirong cua than xirong dui thirong sam hon trung binh la 4-6 tuAn, a thanh men khoang 10-12 ',\ I I roan, a nguoi giA 16-22 tuan, ' thoi gian d~ 'tra lai lam vi~c thay ddi til 4 thang den 8 thang. thOi gian Idy kim lo~i ra sau rnd khong bien chUng: it nhdt 1nam sau dong dinh nQi my it nhdt 2 nam sau b~t n((p vit I fJNGUmLON Keo t~: dinh xuyen 16idu xuong chAy \ C6 dinh ngoai bfuIg d\111gC\l Wagner 4.1. Phuang phap diSu tri bao t6n a. N((p : C6 th~ dUng n((p tre, g6, chdt deo nep Crarne, n((p Tho~as, n((p hoi thea nf the ca nang Clla chi durn. b. B6 bQt E>6ivrn gay xuong kin den sam, nen nk chinh ngay, sau do bo bQt a tu the ca nang my thea vi tri tdn thuang a dui, dng chan, ban chan. ' Gay xuang dill: b6 bQt ki~u ch~u, dui, dng, ban chan. Gay xuong banh che bo bQt 6ng tren dum g6i Gdy xuong c~ng chan bo bQt dui, cfug, ban chan. c. Keo lien tl,lc DUng kim Kisschner xuyen qua cac dAu Xlidng dui, xuang cbg chan dUng suc KeOdia ~ keo lien tl,lc .Tuy thea xuang gay chQn t~ cho thich hgp, chi du6i c6 trQng-lu¢lg 1/8 trQiig _ lugng ca ~e.thOi gian keo my thea chi dinh d~ ap d\lllg di~u trio 4.2. Phuang'phap phau thu~t Phuong phap phau thu~t thuang dUng my thea tdn thuong va lo~i xuang bi gay. Thuang dUng dong danh nQi my trong gay xuang dili, xuyen kim Kischner trong gay xuang banh che, cho gdy tren 16i cAu xuang dili. DUng n((p vit trong gay phuc ~p a xuang dili, cbg chan. BUQcv6ng day thep trong gay xuang bcinh che. Phuang phap pMu thu~t c6 Uti diem: co th~ nk xuang dUng cac vi tri gifti phdu, trcinh dugc di l~ch thu phat, ngira dugc cac bien chUng da neu a tren nha ~p luy~n sam. Tuy v~y pMu th~t ciing c6 nhugc diem, neu khong dittn b!\Q_VQ_khuAn,de gay nhiemkhufuI lam-.viem xuOng, mangOs! ch~ li~n~-kh&pgift~- - - . II.K~hOllch VL TLIPHCN 2.1 Giai dOlln bit dOng M\lc dfch: Giftm sungn~ CM thi~n tuAn hom 42
6. Chong teo co, cimg khop do bAt dQng Duy tri 00 luc va ROM khop khong hi bit dQng PP: TH khung keo (4 tu§n) T~p tha k~t hop ~p manh 2 tay bing ta G6ng co tinh: tU d~u, ca mong, tam d~u, ca dang ap T~p manh chan Ianhbang KTV, 10xo ,.: ; .' \ ,','., ~. . T~p manh'co bung G6ng ca tirlll viing limg ' ,; r Di dfm x bcWIchi~",.' ,- , ~, g ,', -•. : : 'c' ", ; {.'" " :.• T~p chu d9ng k co chan, ban chan ben gay Bn ng6i ~y sau 1tuk TH bQt (6-8' tulin) - Di du dua trong 4 tuAn dAu 2. 2 Giai tio1},nsau bit oQng • Giai aO(ln sau thdo b9t a. LUQ'Ilg gia +Danh gia mire dQ dau: hoi b~nh nhan sau thao bQt co dau khong, rmrc dQ dati , dau thuong tang khi v~n dQng la do bi dinh ta chirc phAn m~m . +Tinh trZingsung n~ clla chi gay +J:inh trZiIlgteo ca chi gay do bit dQng dai ngay.cac co bi teo my theo ki€u b6 bQt. -B6 b'QtkiSu ch~u, dlii, ckg, ban chan lam teo toan bQ chan. -B6 bQt kiSu dill, cing, ban chan lam teo tU dill d€n ban chan. -B6 bQtkiSu ckg, ban chan lam teo tU cing chan d€n ban chan. +Tinh trZiIlgctmg kh6'p: - cUng nhu Kh6p hang do tr~t kh6p hang, - CUng kh6'p g6i do tr~t kh6p g6i, do gay tren 16i cAu xuang dui, co rut ca tU d~u khi b6 bQt ho~c do k~t dinh tZiikh6'p lam cUng kh6'p. -CUng kh6'p cd chan do gay dAu duai xuang cing chan, gay cac xuang ca chan. -Ctmg cac kh6p ban ng6nfay'do-gay-x1.iCriig a ban ngon chan~ DUng thuac de xac dinh tb hOZitdQng kh6'p bigiffi h?ff (jcae-ctr dQng nao . - ,- +Chuc nang di chuySn clla chi gay: Con kh6 khan a cac chuc'I1ang'mlb qua thljc thi cac hOl;ltdQng di chuyen dUng len, ng6i xu6ng, di lZii,di xe dZiPva cac hOZitdQng khac khi lao d,Qng. ' b. Xac dinh cac m\lC dich di~u tri clla giai doZiIlsau thao bQt +Ghim dau cho chi gdy khi v~ dQng: +Giam sung n~ clla chi gay. +Ph\lc h6i cac co teo y~u. +Keo dan cac ca bi co rut +Gia tang!~ ~oZitdQ_!1gJs.h6p_bicUpg_~l.ia_chigay_do_bit_dQng,daingay~ ,- ' - +Ph\lc h6i chuc nang sinh hOZitclla chi gay. c. Phuang phap VLTLIPHCN Can eu vao m\lc dich tri li~u, chQn h,raphuang phap-di6u att6i Uti - - +Giam dau cho chi ggy: co the dUng cac bi~n phap v~t ly di~n phan thu6c Novocain, Dic1ophenac, TENS. 43
7. +Giam sung n6 cua chi gay: Dung nhiet fun nhu h6n~ d~o~i, rui chumn §J, b6 patafin, ngam mroc fun, s6ng ng§n, vi s6ng, sieu am, xoa b6.p, nr th~ tri' li~u ~ac chi len c~ k~t hop voi . A" .l- ~ .~ I vc;mdQn_gnhanh dati cbj. \ \ ' \ I +Keo dan cac co bi co nit: keo dan bang tay, ban~ may, hoac bang trQng ~uQ'l1gcua Icy I , thudt vien, . tTeo co, y~u co: T~p cho co teo y~u chu yeu. b~ng kY' thuat de khan_g. Bftl t~p' 60' th€ ' i: i : ,U) dung d6 khang bkg ta, ~, dung C\lkhac nhau h()~c ~ng tay cu~ Icy thu!{Vie~~-Cfut hu&rlg:.'" . .~1;: '- ' x "'~ A " ~' " ,'.,' '- , ' ,:' \.~. ':, -.~ " " h dan de b((nh nhan tt;r ~p la chinh . .'c.'! ' 1 • Gia tang ROM k. hong bfug tay KTV : .: ' +Chu don~ cO trQ' ghIp: lire keo tang (1cu6i tAm cd g~p - du6i, dang l_ ap , ,+ !ST ~irr - nghi tang Rom k . G6i ' + Keo gi~ bfug chinh bn: bam thang nrong khuyu g6L Gia tang sire co: +bfug tay KTV + @ng cu: 10 xo, long roc + chinh bn: ~Ung khuyu g6i, dimg nh6n g6t, luan phienJ ng6i chan lanh can chan qau Xoa bQp tit ngQn chi d~n vUng mong, Shu trQng va~ ca bi co tMt m dQng mong banh che . - + C(mg kh6p hang. g6i. c& chan chi gay do bftt dQng dai ngay: T~p luy~n sam ngay ti.r khi thao bQt, ~p leY thuat chit dong trg giup ngay nhi6u ldn. B~nh nhan van dong' t6i da tron_g tAm dO c6 th~, kY th~t vien M tra tAm do khOp bi hc;mchi. f)~ ngua da~ truac kin t~p c6 th~ dUng chuOm lanh, lENS, f)i~n phan thu6c Novocain. C6 th€ dUng tr9ng IUQ'IlgClla chi d~ gia tang tfuy, ho~c dUng may gja tang tAm ! . - +Ghuc ndng di chuy~n Cllachi gay kh6 khan: Huang dfuI di dung, sua cac m~u di sai. ~ , , + Ton thuong than kinh: , , 1 Xac diM b~c ca bi li~t, cac muc dQ roi loc;mcam giac qua d6 (eng d\ll1g cac bi~n phap t~p Iuy~n.T~p c6 th€ bbg tay KTV ho~c bfug xung hlnh tam giac d~ kich thich di~n ca. Sau phOu thuQ-tkit h(lp x~dllg • Co mQt s6 b~nh nhan, do bi sung qua khong th6 nfu chinh;ph~u thu~tduqc. c§n phfti <::6 tiio1 gian di6u tri h6t sung truac khi tien haub kY thu~t. . 2.1. Giai ttofn tnr6'c ma a. LUQ'Dg gia . +f)anh gia muc dQ dau: hoi b~nh nhan sau b6 bQt c6 dau khong, muc dQ'dau va khft nang chiu duge cua b~nh nhan, nguyen nhan dau d~ xu If ' +Tinh trc;mgsung ne, bAm tim eua chi gay d~ c6 bi~n phap dieu trio +Chuc nang di chuy~n Cllachi gay kh6 khan nhu th~ na~. +T&nthuong thAn kinh gay li~t ca va r6i Io(Ulcam giac. b. Xac dirih cae m\lc dich diSu tri VLTL cua giai do(UltrlJgy 1116. +Gicim dati-cllo chi-g~y:- -,. +Giam sung ne Cllachi gay. +Ph\lc h6i thAn kinh bi tan thuang bi li~t . +H6 trg chuc nang sinh ho~t,di chuy~n Clla chi gay. C.Phuong phap VLTLIPHCN C~ ~uva~ m\lC dich tri li~u, ch9n h,raphuong phap di6u tri t6i uu 44
8. + Giani dau cho chi g~y: c6 th~ dung cac bien phap v~t ly : TENS tren dean bing each d~t a r~ thfuI kinh c9t sang cd,chuOm 1?UhVaGvung gay bi sung. + Giam sung n~ cua chi gay: Tu thS tri li~u gac chi len cao kSt hop voi v~n d9ng nhanh d~u chi. Chirom 1?UhVaGvung gay bi sung. + Chirc nang sinh hoat, di chuyen cua chi gay kho khan: sir dung chi lanh va cac dung cu tro giup h6 tro <. ~.2. Giai ctC)~osau tn8) .r, J .r '+G;iAnfdau cho tIll gdy'san d: TENS tren d6?Il bfufg'cach d~ta re 'thin kiIili.t~tsang . cd, chtrom lanh VaGvung gay bf sun sau md. .' . . , miaM;strrrgn~6m}cliig~y: uth~\ri li~u gac chi len cao k~t h¢p v6i v~ c1(jngnhanh d~u chi.chuom 1?UhVaGvung gay bi ung sau md. + Ngira teo ca , y~u co: Sau .:.hu6ng dan cho benh nhan co cq tinh cac ca gyanh • vimg bi md nhfun tang tuAn hoan,tan . mau.Sau mot tuAn c6 i:h~tap ill do cho cac ca vimg chi gay.Sau khi li~n cao c6 th~ t~ cho a teo ~u chu y~u b~g Icy thu~t de khang.Bai ~p c6 th~ dUng de kbang ban~ ta, 16 XO, dl,lllg . khac nhau, ho~c b~g tay Clla Icy thudt vien. cAn hu6ng d~n dB benh nhan tv ~p la chinh.C emg d9 t~p luy~n my theo b~nh nhan va muc d(j li~n can xuang. +Chuc nang sinh ho~t, di ch ~n cUa chi gay kh6 khan: DUng g~y, n~g h6 trg b~nh nhan, sir d\lUgchi gay trong cac ho?t (jng cang nhi~u cang tat, sir dl,lllgcac bi~n phap cua ho?t d(jng tri li~u nhu boo va cac bi~n phap lao d(jng khac + Tdn thuang thAn kinh: Sau khilugng gia xac djnh dugc b~c ca, my theo b~c ca c6 th~ t~p ph1i hqp -B~c ca: 0-1 thvc hi~n Icy thu~t t?P thl,ld(jng -B~c ca: 2 thvc hi~n Icy th~t ~p trg giup -B~c ca: 3 thvc hi~n Icy th~t t~p tv do -B~c ca: 4 thvc hi~n Icy thu~t t~p d~ khang Ho~c dUngxung tam giac tAn s6 tMp dB di€u tri ca li~t VOlb~oh ohao dong dioh oQimy Ngay 1: T~p tha T~p chu d(jng kc6 chan, k ng6n chan 2 ben Ngay2 Nhu ngay 1, them: Gdng ca tinh T~p chu d(jng chi lanh Ngay 3-4 T~p chu d¢ng trg giup k. hong: 4 cd, kh6p g6i T~p m?Uh tay b~g t?, ca than m'inh, chan lanh Hu6ng ~ bn ng6i d~y T~p chuc nang vi th~_!lgq~:ch6ng chan la$ ",_e dich xung quanh giuemg T~p tha chan gay xu6ng giuemg dBtang ap Ivc thanh m?ch Vi n~g 3 di~m amAn 6 TufuI 12; ch\lp xq l?i xem S\1' li~n mang, b6 U?Dgtrg giup. PP: VOlb~nh ohan dung o~p dinh vit (Ohll bn treo trong khoang 10 ogay diu) Ngay 10 m6i ~p kh6p g6i Vi du dua tufuI 6 8 45
9. Nhiing d€ phong va bi~nphdp d(fc bi~t cho chi dum: Co rut: Hang g~p, g6i gAp, c6 chan g~p m~t long Giam de ep co hQCc6 th~anh huang d~n qua trinh li€n thuong: Hang: -Dung dung cu tro giup :1. Chern 16t khi chieu dai chan khong du C6 chan: dung cu chlnh true, mang bao v~.,:. . , 150 cu6i du6i g6i c§n n6 hrc Ian. : ! ' . Chi gia tang ROM khi sue co du manh d~ kiem scat n~u khong kh6p g6il se long leo, dau Luong gia b~nh nhan luu y : • Kham: +tim.mach, ho hap .+ co xg: ROM: chu dQng va thu dQng Tnrot kh6p/ tinh trang nguyen ven cua kh6p Sire co +ThAn kinh: cam giac, phan xa +Da: vung tY de, SyO Chirc nang: + di chuyen: Khoang each, b~e thang, duong thoai + thay d6i vi th~: +Ho~t dQng ADL + Dang di GAY HAl WONG cANG CHAN 1. Die. di~m. La g~y dum n~p gAp g&i Scm, tren n~p gAp c6 chan 5 cm giai ph!u: + xuong chAy; hinh trl,l tam giae, 113dum hinh tron -> dB gay ;+m~eh nuoi: 113 du6i ngheo nan' , _+xucmg ngay dum. da -> gay h& . +Khoang hyp, eh~e -> phil ne, chen ep khoang 2. Phan lo~i 3.CO'eh~: Tn,rc ti~p: gay h& Gian ti~p: gay eheo, x()~ 4. Tri~u ehli'llg lam sang + Co nang Da~ ~i vimg gay, da~_ehQi, giam @JJ khi 4J1Q'Q bAt dQngt6t.__ . Giant cli dQng ehue nang +Thl,lcth€ - Nhln chi g~y sung rAtto va thAy di lech g~p g6c n~u g~y ca har xuang; _. - Sa tMy dAu xucmg g~y, e6 eli dQng bAt thubng Bi~n ~g: Nhin th~g: ban chan dB ngoai 46
10. + Hinh anh Xq: Xac dinh vi tri, loai gay, dQ di lech xtrong. 5. Bi~n chUng S6m: + Chen ep khoang a 2/3 tren + Gay ha -> loet da, nhi~m trimg MUQn: . . . '+"Khgp; gia r.: -.'«: "OJ .~+.Cat_lI$6h:ithttb-hg g~p;.5l~chtri,1C': ::.:6¥Di~1ltti'!' :.~:;r·l ;.;,;,e:'i) g',fi-: ;~;;<!. ':',1r-:', !,~ ,".r:~. '} ,:;,-, ';' ?~. -' '6.1 Bae ton ,. " Giam dau, keo nfuJ B~t dQng: bQt dui - ban chan 6-8 mAn. " 6.2 Phfiu th~t . Nep 3c loai nho Xuyen kim c6 dinh ngoai a. Luong gia: +Danh gia rmrc dQ dau: hoi benh nhan sau b6 b9t c6 dau khong, mire d9 dau va kha nang chiu diroc cua benh nhan, nguyen nhan dau d~ xu 11'. +B9t b6 vira khit hay long, n€u b6 b9t ch~t qua lam tuk hoan dAu chi tim tai ccln phai noi.bot ngay.Bot bo Iong cling dn phai bo Iai cho vira. +Tinh tr~ng sung n~, belm tim cua chi duOi bi gay d~ c6 bi~n phap di~u trio +Nguy ca teo ca, cUng kh&p chi gay do b~t d9ng dai ngay. +Chuc nang di chuy~n cuachi g~y kh6 khan nhu th€ nao. b. Xac diM cac ml,lCdich di6u tri +Gicim dau cho chi g~y. +Gicim sung na ,tan t1,l mau cua chi g~y. +Ngira teoca ,cUng kh&p chi g~y do bAt d9ngdai riga)'. + H5'trQ' chuc nang di chuyen cho b~nh nhan:"" _. c. Phuang phap VL TLIPHCN .- Can cu vao ml,lCdich tri li~u , chQn hra phuang pbap di6u tri t6i uu +Gicim dau cho chi g~y: c6 the dUng thu3c Nimesulide, Mobic,Voltaren +Gicim sung ne , tan t1,l mau cua chi gay: DUng thu3c Danzen, Co ca tInh trong b9t ngay nhiau lcln, ill th€ tri li~u gac chi'duOi len cab. +N~y ca teo ca , cUng kh&p chi gay do b~t d9ng dai ngay: T~p m~nh cac chi lanh, co ca tInh trong b9t ngay nhi~u lcln +Chuc nang di chuy€n cua chi gay kh6 khan: T~p luy~n di sam ngay tlr khi b9t kho v6i ki~u_~i ba di€~1 ~!!9\!llg ~hlJan_hthay tha c:ho chi g~y,_S1r_dW1gcac_d1,lllgCl,ltrQ'giup cho.sinh • ho~t va di chuy6n . GD bit dQng trong bQt : 6-8 tuin M\IC dich: Gia tang roAn hoan va giam sung Gi~ dau va co 1Mt ca 47
11. Chong teo co, chong k6t dinh khop Duy tri ROM khop Dung dung cu tro giup PhU'O'Ilgphap: Tu thB nang cao chi khi nfun Co cO.tinh phArr:b~t dOng V~ dOng chu dQng oac k., ngon chan, tro giup k. hong Ng6i thong chan ra kh6i giirong -> tang ~p'hjc mach Di nang du dira GD sau bit dQng Vin c1~:- Cimg khop • . - Ban chan phu n€, RL tuk hoan, dinh duong, da kho, - Co teo M\lC c1ich: Gia tang tuk hoan, giam dau, sung n~ Gia tang ROM khop, hrc co Day xuong banh che Luyen dang di dung GI) situ b~t dong PhU'O'Ilgphap vOi b~nh nhan thao bi}t: Nhiet TL: parafm, h6ng ngoai Di~n TL: nBu khong co dinh nep: sieu am, di~n pharr Xoa bop; mi6t, day co co th~t, pha va k6t clinh, thu gian co, giam sung n€ V~n dong: tro giup bing tay KTV, co khang, T~p ~i€u hop: thang bing, di Luyen dang di dung lIDTL: Tich C\lCtham gia cac ho:;ttdong lien quan den chan. PhU'O'Ilgphap VOi b~nh nhao san Dla" ·Ngay-l: . - -I - . T~p tha - - - I . T~p chu dong k ngon chan 2 ben Ngay2 Nhu ngay 1, them; g6ng ca tinh. T~p chu dong chi lanh .Ngay 3-4 T~p ~_h_udQng trQ' giup.k. hopg: 4 cd, kh6p g5i T~p m:;tnhtay bing t:;t, ca than minh, chan lanh ,Hu6ng dfut bn ngAi d~y T~p chuc nang vi th~ ~g6i: ch5~g.charr lanh xe.dich xupgJl:wuili giU'.Ong_._ __ . I - -'-Y~p iliadldrt gay xu6ng giubng d8 tang ap l\lc thanh m:;tch Di n:;tng3 diem atuAn 6. 48