Tài liệu ôn thi vị trí Phục hồi chức năng Cao đẳng - Phần 1 - Vận động trị liệu

Nội dung text: Tài liệu ôn thi vị trí Phục hồi chức năng Cao đẳng - Phần 1 - Vận động trị liệu

1. VAN DONG TRI LIEU 1. D~I ClfONG - Van dong hoc la mot mon khoa hoc nghien ciru v~ cac mfiu van dong cua co the. V~n dong tri lieu la mon hoc ap dung cac kien thirc v~n dong vao di~u tri, phong benh, phuc h6i chirc nang. - Kich thich v~n d<)ng la met trong nhtrng kich thich quan trong, bao dam su phat sinh, phat trien va t6n tai cua co the. Van dong co anh hirong d€n moi co quan, b<)phan cling nhu qua trinh sinh hoc trong co the. - Muc dich cua v~n dong tri lieu la phuc h6i tAm hoat d<)ng cua khop, lam manh co, dieu hQ'Pcac dong tac, tai ren luyen cac co bi Iiet, bi melt chirc nang, tao thuan cho cam thu ban the co thAn kinh, d~ phong cac thirong t~t thir celp. Mu6n ap d\lng phuong phap v~n d<)ngtri li~u vao di~u tri doi hoi cAn phai co ki€n thuc v~ v~t ly, giai ph~u, sinh ly b~nh hQc. 2. cAc LO~I CO CO Nguai ta chia lam ba lo~i co co chinh: 2.1. Co cootinh (co co d~ng truang) - La lo~i co co rna ll,lc co chua du m~nh de keo 2 dAu kh6'i diem va cu6i diem cua co gAn nhau, vi v~y chua t~o duQ'c Cll' d<)ngkh&p. - Lo~i co co nay ap d\lng trong lam sang de t~p m<)tnhom co nao d6 6' phAn chi the bi belt d<)ng de d~ phong teo co, loang xuong, bi€n d~ng kh&p va ngan ngira cac Cll' d<)ngngoai y mu6n. 2.2. Co coodAng tam - La lo~i co co rna ll,lc co m~nh hon suc d~ khang cua Cll' d<)ng, lam cho 2 dAubam t~n va nguyen uy cua co gAn nhau. - Lo~i co co nay relt ph6 bi€n va co tac d\lng t~o ra hi~u suelt Ian. 2.3. Co cootam sai - Khi co co t~o ra khoang cach giua bam t~n va nguyen uy xa nhau. Chinh ll,lc ben ngoai t~o nen cu d<)ng va suc cang cua co va co tac d\lng di~u hoa v~n d<)ngcua d<)ngtaco 19
2. Co co d6ng tarn va co co tam sai diroc goi la co co dfuIg tnrong hay co co d<)ng. Khi hoat d<)ng de thang sire can, giai doan 1 la co co tinh cho den khi sire cang cua co bang sire d€ khang, tiep den giai doan 2 Ia giai doan co co d6ng tam hay la co co tam sai. 3. cAe YEU TO ANH HUONG DEN co co 3.1. Tac dung don b§y - Cac cir d<)ng khop cua co the la err dong xoay, xuong dong vai tro nhu canh tay don, khop dong vai tro diem nra, hrc hoat d<)ng la hrc co co tao ra. Lire don bAy c6 ich cho cir d<)ng co the hoac tao thuan cong suat, van t6c hoac tam van d<)ng. - C6 3 loai don bAy: + Loai 1 (don bay din brmg): C61\lC can va hrc phat d<)ng6 hai dAu, diem tua 6 gitra. loai don bAy nay c6 IQ'iv€ v~n t6c va tAm v~n dong cua mot khop. SUC nang Diem nra Hoat d<)ngcua co tam dAu canh tay thu<)c IOl;lidon bAy nay. + LOl;li2 (don bay hfC): Tay don l\lc dai han tay don suc can, cach s~p xep nay c6 IQ'iv€ cong su~t nhung b~t IQ'iv€ v~n t6c ,,21 t~m "~n ttt)ng. Co sinh doi c6 LlJc hOl;ltd<)ngthu<)c IOl;lidon bAy nay. Di~m tga SUC n~ng + LOl;li3 (don bay tlic d(j): Tay don suc can dai han tay don l\lc. N6 tl;lo thu~n IQ'icho v~n t6c va tAm v~n d<)nghan cong su~t. Co nhj dAu canh tay ho~t d<)ngthu<)c IOl;lidon bAy nay. 20
3. Lire Diem tua Sue nang * Ung dung: Nguyen t~c don bAy duoc irng dung nhieu trong v~n dong tri lieu, cu th~: Khi sire rnanh cua co ngiroi benh thay d6i thi sire d~ khang cdn duoc thay d6i theo bang each thay d6i hrc can hoac thay d6i canh tay don din. 3.2. Quan h~ gifra ehi~u dai va Ilfe L1,l'Cco co giam nhanh khi co rut ngan, co cang gdn chieu dai nr nhien sire co cang IOn. 3.3. C§u tao giai phiu ella co - Cac co co soi dai diroc s~p xep song song co tdm co 100 han sire co. - Cac co co soi ngan s~p xep theo hinh long chim, co sire co IOnhan tdm co. Nhir vay: + Cho t6c dl): Cac soi co dai xep song song va thua. + Cho cong suat: Cac soi co ngan va nhieu xep theo hinh long chim. 3.4. Cac y~u ta khae aDh hU'O'Dgd~Dhi~u qua ella eo eO' Ngoai cac yeu t6 cO'ban tren con co ml)t s6 cac yeu t6 khac sau day co anh hu6ng den hi~u qua cua co cO': - Tinh tr~ng m~t kh6p. - Tn;mg 11,l'cd~ duy tri thang b~ng. - S1,l'c6 dinh cua cac kh6p gdn. - Tinh tr~ng cua cac day ch~ng, bao kh&p. - Tinh tqmg cua cac cO'd6i khang. 4. TAc DVNG CVA V~N DONG CO CO - Tang cung IUQ'ngtim. - Tang cung cfip mau cho h~ th6ng mao m~ch. - Phong teo cO'cUng kh&p. - Dam bao dl) viing ch~c va hinh th~ cua xuang. 21
4. - Duy tri tAm hoat d<)ngcua khop, - Dieu ehinh su di~u hop cua hoat dong thAn kinh. - Tang cirong chuyen hoa va dao thai cac chat can b§ Tom lai: Kieh thieh v~n d<)ng la mot trong nhtrng kich thieh quan trong b~e nhftt cua co the song. 5. Mve TIEU vA NGUYEN TAe eVA V!N BONG TRJ LI~U 5.1. M1}.c tieu - Dat duoc cong suftt thuc hien cua co trong thai gian nhat dinh: Dong tac t~p nham lam tang sue manh cua co, do d6 cAn t~p l~p di l~p lai, tang dAn cac dong tac chu dong m<)teach t6i da d6i voi cac co bi teo do khong hoat d<)ng. - T6e d<)va mire d<)phuc h6i cua co, tY l~ voi tong s6 sue khang tro rna co phai vuot qua va cAn e6 phuong phap duy tri de eli d<)ng thirc hien thee mong , muon. - Dam bao sir b~n bi eua co: D<)ngtae t~p nh~m gia tang sue ehiu d\fllg eua co, d6 la cae d<)ng tae t~p 0 du6i mue t6i da va l~p l~i nhi~u IAn. D<)ng tae t~p nay dUQ'echi dinh sau khi co d§ ph\le h6i kha ho~e sau thai ky du5ng b~nh khi eong suftt eua co d§ tro I~i gi6i h~n binh thuOng. - Ph\le h6i tinh di~u hgp: D<)ng tae nh~m phat trien m<)t m~u th6i quen t~p hfru ieh. D<)ng tae nay d\la tren nguyen t~e l~p di I~p l~i de d~t dUQ'ed<)ehinh xae (Vi dl.l:n6i WYib~nh nhan hi r6i logn chuc nang tiiu nao). - De d~t dUQ'etAm ho~t d<)ng eua kh6p: DUQ'eth\le hi~n khi kh6p e6 h~n eh~ tAm ho~t d<)ngdo cae nguyen nhan nhu: Bi co rut co va bi li~t. - D~t dUQ'ev~n t6e: D<)ngtae t~p 0 eU6i chuang trinh ph\le h6i va d<)ngtae t~p nay e6 tieu hao nang IUQ'ng0 mue t6i thieu nhftt. 5.2. Nguyen t~c - Kham, lUQ'nggia ehue nang toan b<). - Chi dinh dung. - Kham, danh gia thee dinh kY. 22
5. _Ngiroi benh phai thoai mai khong bi co quap. _ Trong t~p luyen cac khop c~n phai duoc c6 dinh va giu vtrng d€ tranh nhtrng dong tac khong c~n thiet va tang hieu hrc ph~n chi th€ c~n tap. _Dong tac t~p phai nhe nhang, tu~n tu ill khoi diem va tro lai vi tri ban d~u. _ Tap ng~n va l~p lai nhieu l~n t6t han t~p keo dai, _ Tap duoc coi la qua mire, n~u sau 3 gio vfin con dau hoac kh6 chiu lam giam t~m v~n d<)ngva sire manh cua co. _Phai thea doi va luong gia chirc nang sau m6i l~n t~p. _ Trong qua trinh t~p phai phat hien SOm cac dong tac thay th~ d€ loai bo. Neu chuc nang cua cO'chinh khong th€ phl,lc h6i duQ'c c~n giai thich cho nguai b~nh c6 th€ sir dl,lng d<)ngtac thay th~, song phai chu y S\I an toan va thdm my. 6. cAe LOAI. HINH VAN DONG TRI LIEU 6.1. T~p v~n dQng th\l dQng La d<)ngtac t~p duQ'c th\Ic hi~n bai th~y thu6c ho~c dl,lng Cl,l,khong c6 S\I co cO'chu d<)ngcua b~nh nhan a ph~n lien h~. Muc tlfch: - Ngan ngira co rut. - Ngan ngira tlilok~t dinh, teo cO'c(rng khop. - Tang cam giac cam thl,l ban th€. - Duy tri d<)dai binh thuang cua cO'. - Kich thich cac phan Xlilg~p du6i. - Chudn bi cho t~p chu d<)ng. 6.2. T~p chu dQng co trQ' giup La d<)ngtac t~p do nguai b~nh tl,r co cO'nhung c6 S\I trQ'giup cua ky thu~t vien hay dl,lng Cl,lcO'hQC.Bay la buoc d~u tien trong tai ren luy~n cO'. Chu y: _ Giai thich va huang dfin cho nguai b~nh hi€u ro v€ cach t~p. - Chi trQ'giup vita duo _ Giam trQ'giup khi h,rc cO'tang d~n. 23
6. 6.3. Tip chu dqng La dong tac t~p do chinh nguoi benh hoan tAt khong cAn co str tro giup cua kY thuat vien hay lire khang tro. Ml!c tllch: La cai thien chirc nang hoat dQng tang tien sire manh va cai thien tuAn hoan, chuyen hoa, tam IY· Chit y: - Giai thich va huang d~n cho nguoi benh hieu r5 suot tAm v~n dQng. - Dong tac t~p khong qua kho hoac qua d€. - Phai kiern soat khi benh t~p d€ tranh cir dong thay th€. 6.4. Tip co khang trO' La dong tac t~p do chinh nguoi benh hoan tAt voi cung sire khang tro cua kY thuat vien hoac dung cu. Ml!c dich: Lam tang sire manh co 6' chi the. Chu y: - Ap dung khi co dat bac 3, 4, 5. - Quan tam d€n goc, trong h!c co ca va suc cang tuang d6i cua ca. -d dAuva cu6i tAm, h!c can dUQ'cth\lc hi~n it nhAt. - Khi co cu dQng gi~t tuc Ia suc d€ khang qua Ion. - Ll,l'Cd€ khang duQ'c d~t xa kh6p cu dQng. 6.5. Tip co khang trO' tang ti@n La phuang phap t~p tang dAn suc d€ khang ca hQc cua m6i nhom ca. Ml!c tllch: Lam tang suc m~nh, tang b€n bi cho ca (thuang su dl,lng qua t~ co ghi trQng IUQ'ngva t~p rang rQc. 6.6. Tip keo gian La dQng tac t~p dung cu dQng cuang buc do ky thu~t vien hay do dl,lng Cl,l co hQc, cling co th€ do nguai b~nh v~n dl,lng ca d6i khang d€ th\lc hi~n (keo dan chu dQng). Chi tlinh: TAm ho~t dQng cua kh6p bi gioi h~n do mAt dan h6i cua mo , memo 24
7. Chang chi djnh: Khong keo gian khop khi gioi han tarn hoat dQng cua khop, bi di lech tI1,lCcua xuong, khi khop dau cAp. Chity: - Lieu trinh phai ben bi, keo dai lau se co k~t qua. - Phai t~p trung dung hrc vung mong muon, - Co phai diroc keo thir gian, - Keo tirng khop mot, 6.7. V~n di}ng tr] li~u ch c nang _ V~n dQng tri lieu chi co k~t qua khi no duoc g~n li€n voi sinh hoat chirc nang. - Cac ley thuat bao g6m: + T~p tren dem. + T~p trong thanh song song. + T~p thang b~ng voi nang, di voi chan gia. + T~p di chuyen, dap xe dap, thang nrong, xa quay va cac dQng tac trong sinh hoat. - Nhtrng diem c~n hru y: + Dong vien nguoi benh. + Phai co lieu trinh t~p dung, du theo chi dinh cua bac si, + Giai thich ro, gQn, duo + Quan sat ley nguai b~nh t~p n~u co sai l~ch phai chinh l~i ngay. + Theo doi tai bi~n, dau, m6i do t~p d€ di€u tri kip thai. + L~p chuang trinh t~p ng~n va t~p thubng xuyen han la t~p keo dai. + Nen co chuang trinh t~p ti~p theo t~i nha va co SlJ hQ'ptac cua nguai nha v6i b~nh nhan. 7. KETLU~N V~n dQng tri li~u trong V~t ly tri li~u - Ph\lc h6i chuc nang chi~m mQt vi tri ngay cang quan trQng nh~m d€ ph\lc h6i l~i chuc nang ho~t dQng va nang cao suc khoe. 25