Tài liệu ôn thi vị trí Phục hồi chức năng Cao đẳng - Phần 1 - Điện trị liệu

Nội dung text: Tài liệu ôn thi vị trí Phục hồi chức năng Cao đẳng - Phần 1 - Điện trị liệu

1. I)I~N TRJ LI~U 1. I)~I CUONG - Dien tri li~u la mot phirong phap di~u tri cua V~t ly tri lieu - Phuc h6i chirc nang. - Ngay nay nho su phat trien cua khoa h9C cong nghe, dien tri lieu co nhieu loai may moe hien dai, co do chinh xac cao va an toan trong di~u trio - Can cir vao tAn s6 cua cac dong dien, dien tri lieu diroc chia ra lam 3 loai: + Dien thAp tAn, co tAn s6 ill 0 - 5000 Hertz (Hz). Bao g6m: Dong Galvanic, dong dien xung. + Dien tri lieu trung tAn, co tAn s6 ill 5000 Hz - 300.000Hz. Bao g6m: Dong Nemec, dong xung bien dieu + Dien tri lieu cao tAn, co tAn s6 tren 300.000 Hz. Bao g6m: Song ngan, song Decimet, song Centimet. 2. DONG I)I~N MQT CHIEU D:EU(Dong Galvanic) Dong dien mot chieu d~u la dong dien c6 dien th~ khong d6i trong thai gian di~u tri do nha v~t ly nguoi Y ten la Galvane (1737 - 1798) d~ xuAt. 2.1. Tac dung sinh hoc Duoi tac dung cua dong dien mot chieu co Sl,l'thay d6i chuy~n dich cua cac ion qua mang t~ bao trong t6 chuc, t~o nen nhUng bi~n d6i sinh h9C thu cAp trong co th~. Vi v~y co th~ ung d\lng trong di~u trio 2.1.1. Tac d(lng tang quat - T6 chuc t~ bao cua co th~ duqc cAut~o bao g6m nu6c va cac chfit hoa tan co kha nang dfin di~n nhu: NaCl, ki~m, cac kim lo~i, a kim. Du6i tac d\lng cua dong di~n mot chi~u v6i cuang dO va di~n th~ thich hqp, cac chfit mang ion duqc phan ly, di chuy~n theo huang Cl,l'Ctrai dAu. Cac ion am di chuy~n v~ phi a C\l'C(+) va ion duong di chuy~n v~ phia C\l'C(-). Ta gQi do la hi~n tuqng di~n ion (lontophorese) . V~y phan ung t~o ra du6i cac di~n Cl,l'Cnhu sau: 156
2. . (-) (+) ·································NiiCl················· . ~ ~Na+ cr ~ Tai eire (+): 2Cr + H20 - 2e = 2HCl + 112O2 Tai eire (-): 2Na+ + 2 H20 + 2e = 2 NaOH + H2. Nhu v~y n€u cac dien eire kim loai d~t tnrc ti€p len b~ mat da se gay nen bong kiem (NaOH) a eire (-), bong acid (HCI) a eire (+). B€ tranh tai bien nay gitra da va dien eire kim loai ta d~t mQt tAm v~t dem lam b~ng vai mem, gac, bot xop, mut., co dQ ~m vira phai, Hien tUQTIgdien ion duoc irng dung d€ dua thuoc vao vung cAn di~u tri hoac lAy(huy) cac ion co hai ra khoi cooth€. _ Khi co dong dien met chien di qua coothe, giira cac dien cue co mot di~n tnrong hang dinh lam cho cac chAt co phan ill hrong 100 mang di~n tich nhung khong phan ly di chuyen. T6c dQ di chuyen khong d~u nhau, hirong khac nhau ta goi la hien tuQTIgdi~n di (Electrophorese ho~c Kataphoresias), duQ'c (rng d\lng d€ di~n di Protein va Lipid. - Khi cho dong di~n mQt chi~u ch~y qua cooth€ ho~c di qua mQt binh dvng dung dich co mang ngan ta thAy cac phan ill nu6c co khuynh huang dich chuy€n v~ tich a du6i cvc (-) nhi~u han, ta gQi hi~n tuQTIgnay la hi~n tuQTIgdi~n th~m thAu (Electroesmose) chinh la sv v~n chuy€n nu6c qua mang t€ bao. 2.1.2. Tac dflng t/(ic hi?u - Du6i cvc (-): Kich thich, Umg mfin cam, tang truang lvc coo. - Du6i cvc (+): Giam kich thich, giam co thit. giam dau. 157
3. - Giua hai dien ClJC: Gay gian mach, tang cirong tuAn hoan va tang cuong chuyen hoa. 2.2. Ap dung di~u tr] 2.2.1. Phuong Ih(tc diJu tri: C6 ba phuong thirc - Dien phan (voi dien Cl!C ttim co vdt d?m). + Dien ClJC: Lam bang kern, chi c6 dQ deo voi nhieu loai kich thuoc khac nhau (2 x 4cm, 4 x 8cm, 8 x 12cm, 14 x 22cm ). + V~t dern: C6 kich thiroc 100 hon dien ClJC. + Phuong tien c6 dinh di~n ClJC (Day cao su, bao cat). - Dien dftn thuoc: Thuoc di~u tri (1 dang dung dich voi cac n6ng dQ khac nhau. - Dien mroc tri lieu: I:)i~u tri toan than hoac nr chi. 2.2.2. ue« diJu tr] - Cuong dQ: 0,5; 1; 2; 3; ; 10 rnA (tuy theo chi dinh). - Thai gian: 5; 10; 15; 20 phut, - S6 IAndi~u tri: Ngay 1- 2 IAn. - MQt dot di~u tri: Tuy theo tirng tnrong hQP rna c6 chi dinh s6 ngay di~u tri cho m6i dot, t6i da khong qua 25 IAntrong mot dot, 2.2.3. Chi d;nh - Giam dau: Do cac nguyen nhan thdn kinh, chfutthuong ho~c viem, nhfit la c6 kern theo co th~t. - Ch6ng viem d6i v6i cac twbng hQP viem m~n tinh nhu: Viem kh6p, viem dinh, viem XO'hoa va mQt s6 twbng hQP viem b~ m~t. - Tang cubng dinh duang tuAn hoan t~i ch6 hay toan than. - Kich thich tang tai sinh t6 chilc t~ bao trong t6n thuong thAn kinh va v~t thuong lau lanh. - Kich thich dinh duang cac cO'bi li~t, bi teo 158
4. _ Tac dong len cac co quan, t6 clnrc a sau bang kich thich phan xa thAn kinh (tuAn hoan nao, co th~t hoac r6i loan bai ti€t co quan tieu hoa, viem co th~t b<)phan sinh due ntr). - Dira thuoc vao co th€ d€ di€u trio - L~y (huy) mot s6 ion co hai trong co th€. - D6t mun ru6i, mun cam, lam chet long mi bi sieu veo. 2.2.4. Chang chi djnh - Chay vao vung tim. - U lanh tinh, u ac tinh. - XO vtra d<)ngmach nang, suy tim d<)3, 4. - Nguoi bi d<)ngkinh, r6i loan tam than, - Co dia bi benh chay mau, - Cac benh ngoai da: Vi em da, cham, eczema - Viem cap co mu. 3. DONG BIEN. XUNG TRI.LIEU. 3.1. B~c di~m vit Iy - Dong dien xung tri lieu la dong dien co nhieu xung dien lien tiep tao nen, co tac dung kieh thieh co, thAn kinh nham muc dieh di€u trio _ Xung dien: La do m9t dong dien duy tri khong lien We, rna no chi t6n tai trong m<)tkhoang thai gian ng~ xen ke v&i khoang thai gian nghi khong co dong di~n. _ Theo ehi€u va huang v~ d<)ng eua dong di~n rna ta co cae dong xung m<)tehi€u hay xung xoay ehi€u. . r- r- r- . . . (a )r- (b) L - ___ L- a: Xung m9t ehi€u. b: Xung xoay ehi€u. 159
5. - f)~c di~m mot xung: + Hinh th~ xung: Gai nhon, chtr nhat, luai c~y, hinh sin + Thai gian xung t6n tai (t) duoc tinh bang giay (s). + Bien dQ xung (I), cuong dQtac dung duoc tinh bang miliAmpe (rnA). -Dac diem cua dong xung + Hinh th~ tao ra dong xung: + Bien dQ 1 (hay cuong dQtac dung) tinh bang rnA. + T~n sf>xung (f) la sf>chu leY xung trong 1 giay duoc tinh bang Hertz (Hz). + Thai gian t6n tai cua met dot xung hoac nghi gitra cac dot xung tinh bang giay. - Cac dong xung co th~ bien d6i d~ tao thanh cac dong xung: /\/\/\/\/\/\ + Lien tuc d€u: + Ng~t quang: + Bi~n dieu v€ bien dQ: + Bi~n dieu v€ t~n sf>: 3.2. Cac dong xung trong di~u tr] 3.2.1. Dong Faradic (xung gai nhon): La Ioai diroc dung som nhdt trong di€u trio - f)~c diem: + Xung gai nhon, AAAAA + T~n sf>(f) = 100 - 1000Hzis + Thai gian (t) = 0,01 - 1 ms. 160
6. 3.2.2. Dong xung chit' nh(it - D~c diem: + Xung hinh chtr nhat. + TAn s6 (f) = 100 - 1000Hzls DDDDD + Thai gian (t) = 1 - 1,5 ms 3.2.3. Dong ili~n xung hinb /trm cay (Dong exponentiel) - D~c diem: + Xung hinh luai cay, dQ d6c len va xuong tir tiro + TAn s6 co th~ thay d6i. + DQ d6c co th~ thay d6i. + Thai gian mot xung nrong d6i dai. 3.2.4. Dong ili~n xung hinh sin (Dong Diadynamic hay con g(Ji Ladong Bernard) - D~c diem: + DQ d6c len khong co gi thay d6i nhirng dQ doc 1 __ L ~ __ _;:,._ _ xuong co cai bien d~ tao thanh thoai thoai hie het, _ I '" + TAn s6 co ban: 50 va 100Hzls. Co th~ bien d6i Dong xung Diadynamic d~ tao thanh 5 dong khac nhau: - Dong xung hinh Sin 1 pha 50 Hz (Monophase Fix): MF + Tac dung: Rung it nhung manh co th~ gay Tetani. + U'ng dung di~u tri: Giam dau do co that. Tang cirong dinh duong tuan hoan - Dong xung hinh sin 2 pha 100 Hz (Diphase Fix): DF + Tac dung: Rung nhanh. 161
7. + ang dung di€u tri: giam dau do thieu mau, ire ch€ giao cam trong di€u tri r6i loan thAn kinh thuc v~t. - Dong xung hinh sin 1 pha co nhjp nghi (RythemeSuncope): RS + Tac dung: co co manh nhir MF I~ + ang dung di€u tri: the due dien de di€u tri teo co vftn con thAn kinh chi ph6i. - Dong xung hinh xen ke chu ky ngan (Modul Courter Periodes): CP 1 J 2. (SOHz) 2a (1OO8z) 2a (50Hz) + Tac dung: ph6i hQ"Phai dong MF va DF. ICV"J'J\A~ + ang dung di€u tri: giam dau, giam co th~t, tang cirong dinh duong. - Dong xung hinh sin xen ke chu ky dai (Longuer Periodes): LP - Tac dung: Nhu dong CP - ang dung di€u tri: giam dau trong cac benh 61 (100Ib) 6I(5OIb) v€ co, khop, thAn kinh. Ngoai 5 loai dong co ban tren, dong Diadynamic con bien di~u bien dQ 1 pha hoac 2 pha. 3.2.5. Dong giao thoa (Dong Nemec) Con goi la dong Nemec. Day la mQt dong thap tAn u6n song, sinh ra boi hai dong trung tAn co tAn s6 khac nhau, giao thoa 0 cac t6 chirc sau trong co the. TAn s6 cua dong giao thoa bang hieu tAn s6 cua hai day trung tAn. D~c diem cua dong nay la phat sinh trong cac lap t6 ch(rc ~hung di qua, cho nen it kich thich da, cho phep di€u tri co chQn IQccac t6 ch(rc 0 sau nhu cO',xuang, thAn kinh De di€u tQ, nguai ta sir d1,lngtAm di~n Cl,IC d~t d6i x(rng nhau timg doi mQt qua vimg dau va cung mQt luc cho vao hai dong di~n xung co tAn s6 hO'ikhac 162
8. nhau. Cuong d<) dong dien phu thuoc vao kha nang cua tirng benh nhan, n6i chung thi tao ra mot cam giac de chiu gi6ng nhu xoa b6p. D6 la cirong d<)toi rmrc. _Ung dung di~u tri: Dong nay cling duoc sir dung trong cac Thai gian di~u tri ill 15 - 20 phut va m6i dot ill 10 - 15 lAn.truemg hQ'Pbong gan, tu mau, thoai h6a khop hay viem sun xuong, r6i loan tuAn hoan ngoai bien, dau co 3.2.6. Dong ilifn xung hinh sin xoay chiiu - D~c diem: + Xung hinh sin xoay chieu. + TAn s6 5000 Hzls. + Bi€n dieu thanh u6n s6ng hoan toan 100% hoac 1 phan 25%, 50%, 75%. + C6 th€ niin thanh mot chieu, 3.2.7. Dong TENS Dong TENS diroc goi la dong kich thich than kinh di~n qua da (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation). TENS la dong dien xung c6 xung hinh chit nhat duoc truyen qua da thong qua cac dien eire phang dat tren da. C6 nhieu loai may san sinh ra dong TENS khac nhau. Ngiroi kY thuat vien V~t ly tri li~u nen bi€t m<)ts6 thong s6 kY thu~t d€ chQn may. - D~ng xung: thuemg la xung hinh chit nh~t. _ D<) r<)ng xung: duQ'c tinh b~ng micro giay (J-ls), va thuemg duQ'c m~c dinh 0 muc 1OOJ-lsho~c 200J-lS.a nhitng thi€t bi khac, tri s6 cua d<)r<)ngxung c6 th€ bi€n thien tir 50J-lsd€n 300J-ls. _ TAn s6. c6 th€ thAp d€n 2Hz, nhung cling c6 th€ cao d€n 600Hz. Tuy nhien, tAn s6 khoang 150Hz la thuemg Slr d\lng nhAt, va thuemg duQ'c m~c dinh 0 m<)ts6 thi€t bi. a m<)t s6 may khac, tAn s6 c6 th€ duQ'c thay d3i va dinh tru6c boi kY thu~t vien. 163
9. _ Cirong d(>: Tuy theo may rna cirong d(> dong dien co th€ thay d6i tir 0 d~n 60 mili ampe (rnA). Ngiroi benh hoac kY thuat vien co th€ kiem soat diroc cuong d(> nay, va nguoi benh phai co duoc cam giac kien bo 6 da la dat yeu cAu. Sir bien thien rong cua d(>rong xung, tAn s6, va cuong d(> cho phep met su linh hoat rAt IOn d€ chon hra khi dieu tri ngiroi benh co nhfrng con dau man tinh. _ Ung dung dieu tri: TENS co th€ duoc su dung d€ lam giam dau hay loai bo con dau 6 nhtrng h(>i chirng dau man tinh. B€ dat duoc hieu qua dieu tri, cac thong s6 kY thuat cua dong co th€ diroc thay d6i va dua vao kinh nghiem cua kY thust vien d€ chon lira d(> r(>ng xung, tAn s6 cua dong, nO'i d~t C\fC cling nhu cubng d(>cua dong di~n. _Nhiing tai bi~n va ch6ng chi dinh: Dung dong TENS co tAn s6 cao va d(> r(>ng xung dai d€ dieu tri v6i cuang d(> cao keo dai co th€ gay nen phan Ung di~n phan 6 du6i hai di~n C\fC. Khong duQ'c dua dong TENS vao nO'i co d~t may t~o nhip tim vi no se gay S\f nhi€u lo~n ho~t d dong di~n v6i cac nguang: + Nguang cam giac. + N guang co CO'. + Nguang dau. _ Vung co hi~u l\fc dieu tri: La vung 6 tren nguang cam giac va du6i nguang dau. _ CO' th€ nhanh chong thich nghi v6i dong di~n xung (gQi la "quen") vi v~y phai co cach ghep, thay d6i tAn s6, thay d6i thai gian va tang dAn cubng d(> d€ luon luon giu tinh hi~u qua cua vung co hi~u l\fc dieu trio 3.4. Tac d1}ng sinh hQc _ Kich thich gay hung phAn: Tac .d\mg nay ph\l thu(>c vao S\f tang giam cuang d(> nhanh hay ch~m, cang nhanh cfmg tac d\lng m~nh. TAn s6 xung tir 0 - 50Hz/s gay hung phAn m~nh. 164
10. _ Tac dung ire che: Phu thuQc vao t~n s6 xung, voi t~n s6 100 Hzls tro len gay ire ch~. Tir hai tac dung tren ta biet duoc tac dung cua tung loai dong dien xung. - Tac dung d~c hieu cua cac loai dong dien xung: + Tang cuong cam giac. + Tang cirong tu~n hoan tai ch6. + Giam viem, giam dau. + Tang tnrong lire co. 3.5. A.p dung di~u tr] 3.5.1. Chi t/jnh _Giam dau do cac nguyen nhan benh cua co, xuong, khop, th~n kinh. - Giam co th~t. - Chong phu n€ do chan thirong. - Dieu hoa cac r6i loan tu~n hoan ngoai vi. - Kich thich cac co bi liet, bi teo. - Chong viem, 3.5.2. Chang chi t/jnh - Chay qua vung nao, vung tim. - U lanh tinh, u ac tinh. - Nhiem khuan sau co mu. - Chay mau diroi da. - Phu nu co thai, tre em qua nh6. - Cac b~nh ngoai da: Cham. eczma, viem da 3.5.3. Kj thufjt t/i~u trj CO"ban gi6ng dong di~n mQt chi€u: Li€u di€u tri: + MQt l~n di€u tri khong qua 6 philt. + MQt dgt di€u tri khong qua 6 ngay. + Rai dgt cach nhau 3 tu~n. 165
11. 4. DONG I>lE:N CAO TAN 4.1. I>,c di~m v,t If - Dong di~n cao tAn la dong dien xoay chieu co tAn s6 cao. - Cac dong dien cao tfin diroc irng dung trong y hoc: + Dong cam irng dien ill (D'arsonval). + Dong thau nhiet (Diathermie). + Dien tnrong cao tfin: song ngan, song eire ngan (Decimet), vi song (Centimet). - f)~c diem khac voi dong thfip tAn: + Khong co hien nrong dien ly va dien hoa trong qua trinh di€u trio + Khong co kich thich cc, than kinh, vi v~y rna ta co th~ dua nhiet sau vao trong co th~ nhung khong gay co gi~t ca. + Khong d~t di~n cue tnrc tiep voi b€ mat da vung di€u tri, rna chi cfin sir dung lap khong khi d~ dira nhiet vao co the. 4.2. Tac dung sinh hoc Tac dung sinh hoc cua cac dong dien eao tfin hi chuyen til dien nang thanh nhiet nang trong t6 chirc co th~ thea co ehe nOi nhiet. Do do co tac dung ehinh nhu sau: - Tang cuong tufin hoan, tang dinh duOng, tang ehuy~n hoa, tang qua trinh trao d6i chfit nhu: Tang kha nang sir d\mg oxy eho te bao va tang thai tm khi Carbonic - Tang ho~t tinh eua tufin hoan ngo~i vi, tang tinh thfim thanh m~eh, him h~ huyet ap dOng m~eh. - Tang kha nang mi~n dieh, tang kha nang thve bao (tang te bilO Lympho t~i eh6). - Tang t6e dO dftn truy€n thfin kinh ngo~i bien. - Tae d\mg len cae mo ea lam thu gian ea va gia tang hi~u xudt co bop. Cae sai ea co va gian nhanh han trong khi sue co bop khong bi anh huang. Sv thu 166
12. gHin cua nhom co d6i khang cho phep cac co chu v~n hoat dQng duoc d~ dang. Gia tang cung cAp mau bao dam di€u kien t6t cho su co ca. - Tang hoat tinh cua cac tuy6n nQi ti6t va can bang di€u ti6t. 4.3. A.p dung di@u tr] 4.3.1. Song ngdn Hien nay thuong sir dung loai song ngan co: - TAn s6 27. 270.000 Hz, biroc song 11m. - Sir dung song ngan lien tuc va song ngan ng~t quang. - Co hai loai dien C1,l'C: Dien cue W di~n va dien eire cuon day. * Tile dung: Chu y6u la tac dung nhiet sfiu trong t6 chirc co the. - Lieu Ian: Gay tang nhiet toan than. Hien nay it dung vi gay nguy hiem. - Li€u trung binh: Gay nong nhe, kich thich tang bai tiet. tang tai sinh te bao thAn kinh, gay gian mach keo dai, tang tinh tham thanh mach nen lam giam phu n€ tai ch6 va tieu dQc t6 nhanh, co khfl nang ch6ng viem, ch6ng nhi~m khudn t:;tich6. - Li€u nh6: Khong gay nong, co tac d\mg lam tang tai dinh te bao, gay gian m:;tch,giflm phu n€ t:;tich6 va cling co khfl nang ch6ng viem, ch6ng nhi~m khudn t:;tich6. * cdu tl)O di~nqre: di~n cgc cua may song ng~n la mQt bQ ph~n rAt quan trQng cua may song ng~n. Bay la bQ ph~n phat ra buc x:;tdi~n - tlr truang truy~n vao t6 chuc cua co the. Co nhi€u lo:;tidi~n C1,l'C co hinh d:;tngva kich thu&c khac nhau de phU hQ'Pv&i vung di€u trio Co cac lo:;tidi~n cgc sau: - Bi~n cgc c(rng hinh rna: di~n C1,l'C la tAm kim lo:;tihinh rna duQ'c bQc b~ng nhga ho~c thuy tinh, co tUng c~p kich thu&c 4-7 cm. - Bi~n cgc m€m: la cac tAm cao su co pha kim lO:;ti,hinh chu nh~t, bQc b~ng cao su ho~c d:;t,co tUng c~p kich thu&c 10x10cm, 10x15cm, 15x25cm. 167
13. _ Dien ClJCcap: dien ClJCbang day dfin lam bang hroi kim loai dai 2-3m va boc ben ngoai bang cao suo _ Dien ClJCdong xoay ba chieu: la dien eire don c6 hinh dang phu hQ"Pvoi cac khop 100 nhu khop vai. * each a(lt ai~n C1!C: - D~t dien cue d6i dien: hai di~n cue diroc d~t d6i dien nhau qua vung di€u tri, day la each d~t thuong duoc su dung trong di€u trio - D~t di~n ClJCd6ng dien: voi di€u kien la khoang each thich hQ'Pgitra chung, Khoang each ~~.~, " nay phai 100 hon t6ng khoang each dien ClJC- da. (5) N€u nho hon dien tnrong se di thang true tiep gitra hai ban dien ClJCrna khong di qua mo. ·b · . ~ D~t dien ClJCvuong g6c voi nhau. .,1'.,/1-.1.". • ···,'x 1~.rI·JI·J'· !I!I! ~ "JIO' * ui« aiJu tri: DuQ'c tinh b~ng Watt (W) (6) Trong lam sang nguai ta dlJa vao cam giac cua nguai b~nh va duQ'Cchia lam 4 muc: - I: Li€u khong n6ng. I frng vai li€u nhc - II: Li€u frm - III: Li€u nong de chiu: lrng voi li€u trung binh. - IV: Li€u n6ng nhi€u kh6 chiu: lr ng v6i li€u m~nh. 4.3.2. Song c,!c ngdn (song Decimet) - C6 tAn s6 tren 300.000 MHz, bu6c song 0,1 - 1 m. - Tac d\lng va (rng d\lng di€u tri nhu s6ng ng~n. - Qua trinh tac d\lng c6 ba giai do~n: + Giai do~n tan nhi~t. + Giai do~n hfrp thu nhi~t. + Giai do~n phan x~ nhi~t. - Ky thu~t di€u tri: MQt ClJCchi€u (nh6 ho~c 100). 168
14. 4.3.3. Vi song (song Centimet) - Tac dung chu y€u len 16p rna, co, mach mau. _Chu y khi di€u tri cho benh nhan deo kinh ram d€ bao v~ m~t. 5. srtu AM llU!:U TRJ 5.1. llij.c tinh vit If _ Sieu am la song dao dong am thanh Ian truyen theo chien doc, diroc tinh bang Hertz (Hz), Ian truyen diroi dang song va co buoc song (A) 2 mm. _ Song sieu am chi truyen di trong moi tnrong vat ch~t. Moi tnrong nay phai co dQ dan h6i nao do, d€ cho nhtrng phan ill co th€ bi nen lai hay gian ra d€ duy tri chuyen dong qua lai. Khi chuyen dong qua Iai, trong v~t ch~t xuat hien cac vung ap xuat cao xen ke cac vung ap xu~t thap. Vi th€, cac song doc con goi la song nen. _ Dua vao tftn s6 va kha nang ti€p nhan am thanh cua thinh giac, ngiroi ta phan loai nhir sau: + Diroi 20 Hz: Ha am, tai nguai khong cam nh~n duQ'c. + 20 Hz - 20.000 Hz: Am thanh tai nguai cam nh~n duQ'c. + Tren 20.000 Hz: GQi Ia sieu am, ngoai cam nh~n cua tai nguai. - Sieu am dung trong di€u tri co tftn"s6: 800 - 1000 KHz. _ T6c dQ Ian truy€n cua sieu am ph\! thuQc vao moi truang truy€n song. Hay noi cach khac Ia sieu am ph\! thuQc vao kha nang va t6c dQ bi€n d;;tng cua v~t ch~t. Tinh ch~t nay duQ'c gQi Ia am tra. Sieu am truy€n d~ dang qua moi truang co am tra Ian nhu kim Io;;ti,h6ng ngQc C\! the: Khong khi 331 mis, nuac 1497 mis, trong rna 1450 mis, cO'the nguai 1540 mis, t6 chuc xuang d~c 4000 mis, kim Io;;ti6000 mis, h6ng ngQc 11.000 mls. _Nang IUQ'ngcua sieu am vao cO'the bi h~p thu va giam dftn. 5.2. Tac d1}.ngsinh hQc va trj li~u 5.2.1. Ttic dl}ng sinh h(Jc chinh cii~ sieu am: R~t phuc t;;tp Khi nang Iuqng sieu am tac dQng len t6 chuc cO'the gay ra cac hi~n tuqng chu y€u sau: 169
15. - Tac dung co hoc: Do tac dung cua sieu am him thay d6i ap suit voi tfin s6 nhanh, gay nen co gian t6 chirc va rung dOng t€ bao (Vibration) goi la vi xoa bop hay xoa bop n<)it€ bao, - Tac dung nhiet: Nhiet duoc phat sinh khi cac mo cua co th~ hip thu nang IUQ'ngcua sieu am tai ch6 dieu tri (co th~tang 3 - 6 0c). Nhiet do sieu am tao ra cling co tac dung nrong nr nhir cac nguon nhiet khac: Lam tang hoat tinh cua t€ bao, gay gian mach, gia tang tufin hoan, tang chuyen hoa, tang qua trinh dao tai va co kha nang chong viem, - Tac dung hoa hoc: Lam tang phan irng oxy hoa khir, thay d6i khuyech tan ion qua mang t€ bao, giai phong ra Histamin va Acetylcholin, co xu huang kiem hoa cac mo, tao Albumin ill cac chit khac - Sieu am voi lieu nho va vira se gay tang tufin hoan C\lCbO, tang chuy~n hoa, kich thich tang tai sinh t6 chuc, co kha nang ch6ng viem, giam dau, dieu tri xa hoa, lam mem s((o. Bieu tri lieu Ian va keo dai se gay pha huy t6 chuc. 5.2.2. (lng dl!ng trong ili;u trj * Chi ainh - Bau kh6p, viem kh6p, chin thuang gay dau, viem dinh, XO' dinh t6 chuc phfin mem, lam mem mo S((O, th~ d\lc tri li~u ca, thfin kinh, ch6ng co th~t. - Sieu am thuemg duQ'c ap d\lng trong cac truemg hQ'Pchin thuang hay tinh tr~ng viem. Sieu am lam cho S\I hip th\l dich tang va S\I t~o thanh mo k€t dinh giam, trong khi tac d\lng giam dau cho phep sir d\lng sam han phfin ca th~ bi chin thuang. Tuy nhien, cfin chu y la v~n dOng t~p co th~ gay ra tai bi€n khi tri~u chUng dau thoai tri~n du6i tac d\lng cua sieu am. Gia tang S\I cung cip mau giup cho mo lanh va hi~u qua tuang t\I co th~ dUQ'cap d\lng trong nhung tinh tqmg viem nhu viem bao kh6p, viem ho~t dich va viem gan. Sieu am co nhieu hi~u qua han cac phuang phap nhi~t khac d6i v6i xuang va kh6p, d~c bi~t la trong truemg hQ'Pviem cOt s6ng dinh kh6p. - Sieu am lam mem mo S((O. Phuang phap nay dUQ'cap d\lng cho ca S((O a nong hay nhii'ng mo S((O n~m sau han. 170
16. * Chong chi dinh U lanh tinh, u ac tinh, viem t~c d9ng mach va tinh mach nang, vung da mfit cam giac nong, lanh, phu nu co thai hoac dang trong chu ky kinh nguyet, khong sieu am len cac dfiu xirong dai dang phat trien 6 tre em, gai sau cua c9t s6ng, tai ch6 di€u tri dang chay mau, sieu am qua nao, tim, tuyen sinh due nam va nu. 5.3. Phuong phap va ky thu~t - Di€u tri tai ch6: + Boi Fomat hay dfiu Parafin len vung di€u tri tiep xuc voi dfiu phat sieu am (neu vung di€u tri phang) d~ khong bi lap khong khi lam han che dftn truyen sieu am. + Neu vung di€u tri g6 ghe: dung nuoc lam moi twang dftn truyen sieu am - Di€u tri theo vung phan xa: Giong kg thuat di€u tri cua dong di~n thfip tfin. - Ph6i hQ'Pdi€u tri sieu am vai dong di~n thfip tfin (Diadynamic: CP). - Sieu am dftn thu6c. - Che d9 di€u tri: ChQn sieu am lien wc hay ng~t quang. 2 - Li€u di€u tri duQ'c tinh b~ng w/cm . 2 - Li€u nho: 0,05 - 0,5 w/cm . 2 - Li€u trung binh: 0,5 - 1,5 w/cm . 2 - Lieu Ian: Tren 1,5 w/cm . 4. Tai bi~n 4.1. Bong - B~nh nhi~t xufit hi~n do su d\lng sieu am vai cuang d9 qua lan, do khong di chuy~n dfiu bien nang ho~c do dfiu bien nang tiep xuc khong d6ng d€u vai mo. Bong cling xay ra khi dieu tri tren m9t mfiu xuO'ng. 171
17. 4.2. Sinh hac - Voi lieu sieu am cirong dQ cao co th~ gay nen hien nrong sinh h6c. Tuy nhien neu lieu hrong kh6ng VUQt qua mile cho phep va kh6ng co mot SlJ kho chiu. 172