Tài liệu ôn thi vị trí Hình ảnh y học Cao đẳng - Kỹ thuật X-quang có dùng thuốc cản quang - Kỹ thuật chụp X quang dạ dày, tá tràng

Nội dung text: Tài liệu ôn thi vị trí Hình ảnh y học Cao đẳng - Kỹ thuật X-quang có dùng thuốc cản quang - Kỹ thuật chụp X quang dạ dày, tá tràng

1. KY THU~T CHVP X QUANG.D~ DAy - TA TRANG· (TltiJ'i gian: 3 fiil) Ml)C TIEU Trinh bay cae kjJ thudt: I. Chup X quang da day binh thuong. 2. Chup X quang da day ail phdu thudt. 3. Chup da day. fa trang a6i quang kip. 1. KY THU~T CHl)P D~ DAy TA TRANG BiNH THlfONG Khi tham kham x quang da day, ngiroi ta thay ca ta trang vi hai phan nay cua 6ng tieu hoa a canh nhau va co benh ly giong nhau. Trong tham kham x quang da day co eft phirong phap chieu va chup (chu y~u la chup). Phuong phap ehiSu h~u nhu khong ap dung mra vi nhiem X? eao, hon mra thuong bo s6t cac thirong t6n. 1.1. CHuAN Bl BENH NHA.N - Tham kham diroc tiSn hanh vao buoi sang. - Benh nhan nhin doi, khong uong, khong hut thuoc tir khi ngu day. - Benh nhan khong duoc uong cac ehlit can quang it nhat ba ngay truce khi chup. 1.2. THU6c CAN QUANG - Thuong dung baryte sulfat dang g6i hoac d?llg dung dich long. - Li~u dung khoang 250 - 300 ml h6n dich Baryte long. - Yeu d.u 'ky thu~t: H6n dich m'ty phai dUQc khu~y d~u b~ng tay ho~c b~ng may khong d~ eho baryte l[mg d<;mgxu6ng tach raj ra khoi nuO-c. 1.3. SOl vA CHt;P DA DAy: GOM HAl GIAI DOAN 1.3.1. Giai do~n 1 - B¢nh nhan dung thing dlla lung vao ban eh\lp. - Ban ch\lp dUQcdl,lIlgdUng len. - TiSn hanh chiSu toan b9 6 bVng va ng1JCxem c6 b~nh ly ph6i nhu lao ph6i, u ph6i khong. Sau d6 chi€u toan b9 6 bl,mg xem co can quang blit thuemg khong d~ tninh nh~m l~n khi chAn doan. - Tay trai b~nh nhan d.m c6c baryte d~c va ng~m 1 ng1,lmto, chi nu6t khi nao nguai chvp cho phep. Khi chi~u xong 6 h\lng va 16ng ng1JCthi cho b~nh nhan nubt d~ xem th1Jc quan, tam vi d? day dum man tang sang truy~n hinh. Sau do b~nh nhein ubng baryte d6ng thm tiSn hanh soi dum man huynh quang. Thliy baryte xu6ng d? day nhu hinh tuySt rai. phfti soi th~t ky d~ tim 610et.)uon Juon quan sat nhu d9ng d? day. - C6 th~ xoay b~nh nhcln c· nhi~u tu th~ khac nhau. khi nghi nga co 6 loe! thi ti~n hanh ep bing qua ep. Khi th§y thll6c b~t d~u qua t3 tdmg, len phim ch1,lp1119tanh d? day toan b9 qua tu th~ dung. N~u c6 d~u hi~u nghi nga (r ba cong nh6. thi len phim cl11,lpngay keo thu6c qua goc treitz I~p vilOboocongo 10
2. - Dung phim 24 x 30 em chia 4, co ep d~ chup hanh ta trang (hai anh co ep nhe 2 anh khong ep). :' ! i i I! I(;~-_~ Hinh 3 : fi loet Haudeck (y to' thi dUng thiy mire mrae hoi 1.3.2. Giai dean 2 - Cho benh nhan n~m ngira d~ thuoc can quang d6n v~ phia tui phinh, Chup 1 phim chup toan b(>da day (y nr th~ nk ngira, phim nay giup ta thay tim thuong a vung tui phinh. - Sau do cho benh nhan nam sap, tay trai co len g6i mat, dftu xoay v~ ben tay trai, tay phai d~ xuoi theo than minh. Chan trai co len gac len chan phai, chan phai d~ du6i thang. - Ti~n hanh soi vi tri hanh ta trang, rnon vi, ti~n mon vi. Dung co phim 24 x 30 cm chia 4 (chup hang loat) tren vung hang vi va him ta trang, ,Ngoai ra khi co ch6 nao nghi ngo trong luc soi cir len phim chup khu tru ngay vung do khong diroc bo sot. - D~ ki~m tra xem baryte co trao len th\fc quan khong ho~c d tphim toan th~. - Hai tu th~ dUng, n~m s§p vua b6 sung vua ph6i hgp cho nhau. Tu th~ dUng se thfry r5 6 loet phftn dUng cac ba cong d~c bi~t hi ba cong nho. Tu th~ n~m s§p se phat hi~n \. - cac t6n thuang ph~n ngang ba cong nhc, mon vi, d~c bi~t la hanh ta trang. -0 tu th~ dUng co Igi han tu th~ n~m hi c6 th~ xoay b~nh nhan (y nghi~u huang khac nhau. Do v~y xem dugc chi ti~t cac m~t d cvimg nay. Ngoai ra hanh ta trang cling ng~m thu6c khong d~u vi thu6c luu thong nhanh qua. Vi th~ mU6n thfry r5 hilnh ta tHIng thi phai chl,lp tu th~ n~m sfrp, han nG'a mon vi ph~n ngang ba cong nho cling ngfrm thu6c t6t han va r5 rang hcyn.Nhung d6i v61 loet boocong nho thl chl,lpdung th§y ro hern bai vi a tu th~ l1~mph~11nay c6 th€ bi che n~p. D~ khong b6 s6t t6n thu'CYngkham X quang, d<,lday. hanh ta trang lu611luon k~t h9'P \ giu'a chi~u va cl1I,1p.ChllP la chinh. chi~u chi mang tinh chit hu6ng d~n. Nhfrng tim thuO'ng I I
3. nho hon 5 mm cling nhir t6n thuong ung thu moi phat khi chieu X quang kh6 thay b~t buoc , IliTai chup, Phim X quang da day phai tbt, khong nen chup phpim xau vi co th~ cho chan doan sai lim benh nhan khong c6 benh, trong khi do co th~ co mot 6 loet nho hoac mot 6 ung hu dang phat trien. 2. CH1)P D~ DAy DA PHAu THU~T Chup da day da ph&Uthuat chi duoc chup sau khi ph&uthu~t khoang 2 - 3 tuan. Ky thuat chup nhir chup da day chua ph&u thuat. Chi khac a di~m la dung hrong baryte it hon va cho uong each quang boi Ie cang uong baryte cang d~ thay t6n thirong Cang uong nhieu cang mAt chi ti€t. Khi chup da day da ph&uthuat co hai di~m hru y la: - D~ day be (thuong c~t 2/3). - Thuoc tieu rAtnhanh khong co thai gian dirng nhi~u a d<;lday. 2.1. CHuAN Bl R$NH NHAN: (nhu ky thu{tt ch\lp d<;lday thong thuemg). 2.2. THU6c CAN QUANG H6n dich baryte nhu ch\lp d<;lday binh thuemg nhung d~c hon. 2.3. KY THUAT CH{,JP f)~u tien chung ta ch\lp d<;lday a illth~ nfun khi b~nh nhan u6ng khoang 500ml h6n dich baryte m6i lk. L~y cac hinh: - D<;lday c~t con l<;li. - Mi~ng n6i. - Cac khuc ruQt non. f)i~u quan tn;mg nhAt la phai khao sat mi~ng n6i cua d~ day bi c~t v&i IUQTIgbaryte rAt it bfuIg cach xoay b~nh nhan tiI ngua sang n~m s~p, nfun nghieng va n~n ep mi~ng n6i trong nhiing tu th~ nay. - <) tu th~ dUng, ho b~nh nhfm nu6t nhi~u baryte hong va khong khit~o nen d6i quang kep, khi Ay ta ch\lp se quan. sat duqc khilc ru9t nbi co dinh v&i cO' quan Ian c{tn khong. - Nhu phk tren dff d~ c{tp, thu6c qua d~ day xu6ng rUQtTit nhanh. DS xem co hi~n tuqng lr dQng a d:;tday hay khong ta chl,lp sau khi' b~nh nhan u6ng a phut thu 30 va 60. N~u sau 30 phut rna thu6c can quang con trong d:;tday chUng t6 d~ day thuc tinh kern nen thu6c tieu ch{tm. Con n€u sau 60 philt thu6c can quang con a d~ day thl d<;lday bi lr dQng thu6c. ]2
4. 2 A. EJlfng 1. Lop tni\'t mann lam rei cac 1{1p ni~!lTl mae da day. 2 ThAng 3. Chech IrLfC1cph£~1 ~.,:)ep d~ nghicn ClJU goe bO cong nhc. 4 NghlE'mg 8. t J~rn s6p 1 Chyp tO~H1 bo. 2 Chup h~ng loat hanh fa trang de nghien ciru hanh ta 1rimg i'J c rc gidl ooan ngf:irn thuoc C. N5m ngva lam hc.1l56 dllly6n van hano vi, barvt ngam chi) yeu mat sau da day Huot non dllcJc din quanq Hinh 4 1. Mb thong da day - ruy( va ciit day than kinh ph&' vi 2. Tao hinh m6n vi. 3. C~f 213 da day ~di rnoi da day - lei lrdng kieu Pearl 4. Noi ki~u Finsterer, 5. Polya. 6. t.oet lieu hoa, 6 ioet, Hinh 5: Hinh 3nh d~ day dil ph~iu thu~t 3. CHl}P D';" nAy DOl QUANG KEP 3,1. CHuAN BJ B$NH NHA.N (nhu chup da day binh thuong). 3.2. THU6c CAN QUANG: (nhu tren)
5. 3.3. KY THUAT CHVP Ky thuat nay tinh vi han hai ky thuat tren, chi ap dung cho nhtrng benh nhan c6 hop tac t61 va di chuyen d~ dang tren ban kharn. Chup da day d6i quang kep sir dung d6i quang am tinh (hoi) va d6i quang duong tinh (baryte). Sau khi uong m9t ngum nho h6n dich baryte kern thea che pham chong bot khi. da day diroc lam phong len boi hoi duoc berm qua 6ng thong hoac duoc .t<;10ra bang cac chat sinh hoi. Benh nhan tu xoay nguoi eho h6n hop dich baryte trai dSu tren b~ mat da day va cac phim chup 0 cac thi khac nhau. Phuong phap nay cho phep phat hien duoc nhirng t6n thuong nho khu tru 0 niern mac, dac biet la cac t6n thuong 0 mat da day. Tuy nhien phirong phap nay co nhtrng nhuoc di~rn la h6n djeh baryte qua loang, lam giam kha nang bam dinh vao niem m<;1ed<;1day. M~t khac vi heri qua nhi~u, baryte truqt: nhanh lam cho S\1' tuang phan cua niem m<;1crna di, dung djch can quang khong du, d6ng C\l t<;10fmh 8.0kh6 ch&ndoan. /-. r I / 'I J I / /~/~.'fifY) .C/' I 7 I iLJ_I Hlnh 6: Qua trinh chyp d~ day a6i quang kep 14
6. 4. MOT. s6 PHU'ONG PHA.P CHVP aAc BUtT Trong ky thuat chup da day - ta trang, thir nr cua k~ hoach chup X quang da day - ta trang con phu thuoc vao vi tri 16n thirong va tuy loai benh, 4.1. TON THlJONG o VUNG TAM Vl -6 tu th~ dirng, chech tnroc phai, vung cuoi thuc quan 19 r6 tren mot n~n sang tui hoi da day, nen chup luc benh nhan nuot 1 ngum baryte dac. Cac n~p niem mac cua tam vi cfing duoc thay r6 voi phuong phap d6i quang. -6 nr th~ d~u doc, thang va ch~ch dt co ich trong tnrong hop t6n thuong (J vung tam vi va phinh vi Ian. Day la m(ll each dung d~ chan dean thoat vi hoanh trao ngiroc thirc quan. Trong luc chieu benh nhan dung nghieng trai, bao benh nhan cui xu6ng sa van cac ng6n chan, trong khi d6 ngum chi~u ph<ii chu y h~t suc d~n vung th\Ic quan tam vi va sin sang chl,lp khi co thu6c tn\o nguqc len. ; 4.2. TON THlJONG 6 MAT TRlJ6C DA DA y vA SAU DA DA y Cac 6 loet (J m~t sau d? day co th~ th~y (J tu th~ b~nh nhan nfun ngira vai r~t it thu6c trong d? day, ho~c chuy~n tir tu th~ d~u d6c lam cho thu6c dbn len ba tren tui phinh va chi dinh l~i it tren niem m?c. 4.3. d Be) CONG L6N DA DAy G~p nhi~u kho khan khi t6n thucmg (J ph~n tren, sau cac xucmg sUOn nen khong n~ duQ'c. 4.4. TON THVONG VUNG HANG Vl vA MON Vl Trong truOng hqp mon vi bi chit hyp, chi dn ch\lp sau 6 gio d~ danh gia muc d9 d<;mgthu6c va n~u co di~u ki~n ch\lp hang lo?t d~ chAn doan pha.n bi~t t6n thucmg do loet d~ day hay do ung thu. 4.5. TON THUONG VUNG HANH TA TRANG - TA TRANG - D~ tach hanh ta tn'mg ra kh6i vung hang vi d? day trong !uc chi~u nguai ta dung tu th~ ch~ch tmac ph<ii. NguQ'c l?i o· tu th~ ch~ch tmac trai thu~ ti~n cho vi~c kham hfmh ta tfling khi c6 viem dinh xung quang. ; - C:k tui thira (J do?n 2 thuang ng~ thu6c ch~ va chua thuc an chua tieu h~t nen d6i khi phai tiem Morphine ho~c atropin d~ lam gian hanh ta trang. D~ tach bong tui thira va thanh sau d~ day va xac dinb ella tui thira vai tuy', ch\lp nghieng v6i tu th~ qui g6i. Vi~c kham tui tira phai sau 6. gia, hinh tui thira thucmg co thu6c d9ng giup cho vi~c chftn doan chinh xac. 15
7. 1 2 3 a. Da day: 1. Phan dUng IXl conq Ilho; 2. 80 cong nh6 hang vi 3. Men vi; 4. San cua phinh vllan (nghieng); 5. Loet bd cong Ion. B. llen trien cua loet hanh ttl :Iang; I. t.oet non co phu ne 2. Loet eLl xo twa; 3. Loet vai tui a ngoai; 4. Hanh t<l trang det xuong. 5. Xep hanh ta trang va da day. Hinh 7: MQt sa hinh anh loet {y d~ day va hanh ta trang Cau hoi hrQ11g gia 1. Chup da day d6i quang kep thay r5 t6n thuong nho a: . A. LOp niem mac B. LOp duoi niemmac. C. LOp ca. D. CaA+B+C. r, 2. Chup da day a tu th~ d~u d6c r~t c6 loi trong cac tnrong hop: A. Tem thirong a vung tam vi, ba cong nho. B. T6n thuong a mat da day'. (' -, C. T6n thuong vung mon vi va bo congo / D. T6n thuong a vung tam vi va phinh vi Ian. 3. Chup X quang da day a tu th~ dung d~ xem: A. Ba cong nbo. B. Ba cong Ian. C. G6c ba cong nho. D. CaA+B+C. 4. M\lc dich ch\lp d~ day a cac tu th~ n~m s~p, n~m ngua, dUng? 5. Mo ta ky thu~t chl,lp d? day thong thuOng (d? day chua ph&u thu~t). , 16