Tài liệu ôn thi vị trí Hình ảnh y học Cao đẳng - Kỹ thuật X-quang có dùng thuốc cản quang - Kỹ thuật chụp động mạch não

Nội dung text: Tài liệu ôn thi vị trí Hình ảnh y học Cao đẳng - Kỹ thuật X-quang có dùng thuốc cản quang - Kỹ thuật chụp động mạch não

1. - - KY THUAT• CHUP• DONG• MACH• NAo (Thoi gian: 2 liil) Ml)C TIEU 1. Neu duoc cac chi dinh, chong chi dinh cua chup a(mg mach ndo. 2. Trinh bay dutrc k;i thudt chup dong mach niio bling phuong phap Seldinger. 3. Trinh bay nhiing hinh anh benh If mach mau ndo. 1. cAc CHi DINH. vA CHONG CHi f>INH CVA CHUP DONG MACH NAO 1.1. cAc CHi DINH - Cac 16n thuong mach mall nao nhir: + T~c nghen mach, + Phinh d<)ng mach. + Thong dong - TInh 'mach. - Cac khoi u trong S9: + U nao. + Ap xe nao, + Tu mau duoi rnang cirng. 1.2. cAc CHONG CHi DJNH - Chong chi dinh tuyet d6i. + Dau that ngirc (thieu nang dong mach vanh), + Cao huyet ap ac tinh. + Viern d<)ng mach Ian toa. + Xu vua dong mach nang, + Chay mall mang nao khong do chan thirong trong vong 8 ngay d~u. - Chong chi dinh tuong d6i: + Suy than, suy gan. + Cac benh nhiem khuan thai ky dp tinh. + Di Ung vai lode. Ngay nay cung vai S1,l' phcit 1ri~n eua khoa h9C ky thu~t, chi dinh chl,lp d<)ng m?ch nao da giam nlia co ch\lp dt lap vi tinh va chl,lp c<)ng huemg ttl h~t nhan. N~u nhu chl,lp c~t lap vi tinh xac dinh vi trL kich thu6c kh6i u, muc d<) ng~m thu6c can quang, imh huemg cua kh6i u voi cac du true xung quanh thi chl,lp d<)ng mi;lch nao giup chung ta tim hi~u m6i lien giua kh6i u nao voi ngu6n d<)ng m?ch nuoi duOng, hinh anh phan b6 mi;lch mau trong kh6i II ph~n nao dlJ doan u nao lanh tlnh hay ac tinh. D6ng tho'i clWp d<)ng mi;lch nao xac dinh muc d<) tuai mau eua kh6i u lien quan d~n d\l' ki~n k~ hOi;lch ph&u thu?t hay lam t~c m?ch (Embolistation) n~u th~y dn thi~t. Vi th~ chi dinh clwp d<)ng mi;lch nao hi~n nay la: - Cac kh6i u nao nhu u mimg nao. - Cac 1611tlmO'ng m?ch mall nao (tai bj~n ll1?ch mall l1aO). 5J
2. - Chup mach mau nao d~ d,~.utri nhuthongmach canh xoang hang. 2. K~' THU~ T CHl)P DONG M~CH NAO 2.1. CHuAN Bl BJ;:NH NHAN - Than nhiet 6n dinh (khong sot). - Chup X quang tim ph6i: Binh thuong. - Cac xet nghiem: + Cong thirc mau, nhom mau, mau chay mau dong. + Ty I~ Prothrombin. + Ure huyet, h~ s6 thanh thai Creatinin. + Glucose hUYSt. - Dien tam db: Tit ca cac xet nghiem nay phai-binh thuong, - Ccln nhin doi t6i thi~u 6 gio tnroc khi chup. 2.2. CHuAN Bl THUDC - T6i hom truce eho uong thuoc an thcln nhu: + Bacbituric (gaedenal) 0,1g. + Diazepam (Seduxen) Smg. - Nira gio truce khi chup cho uong Atropin 0,25 dSn 0,5 mg kern prometharin va Dolaegan, ca 3 loai thuoc nay tiem duoi da hoac tiem b~p. - N~u benh nhan cao tuoi va co XO'va dQng mach ngay truce khi chup c~n phai cho them chong dong mau nhu Heparin 20 mg tiem tinh mach, d~ phong tranh huyet kh6i va bien chirng t~c m:;tch. 2.3. TIEN HANH - B~nh nhan nfun ngua tren ban x quang. - Hai chan du6i thfutg, hai tay d~ xu6i thea cO'th~. - BQc IQvung dn ch\lp nhu thao b6 vong tai, day truy~n, c~p toe. 2.3.1. Phuong phap chQc kim trt}t tiip (it UlIn) - Dung lo:;tin kim dai 7 em duang kinh khoang 0,6mm - 1mm d~u vat ng~, co nong thong. - Dung bom tiem 20 ml, Bom tiem duqc n6i vai kim b~ng mQt 6ng b~ng Polyetylen ho~c b~ng cao su (d~ IDc bom nhanh khong .1nkim VaGsau). Thuang nguai ta chQc dQng m:;tch cimh g6c, vi t6c dQ a dQng nil;lchcanh- ngoai ch?m hon 4 l~n so vai dQng m~ch canh trong nen t.1tca thu6c dm quang d~u chay len dQng m:;tchcanh trong va cac nhanh eua no. - £)~t b~nh nhfm nk ngua. - £)~u uOn ra sau h~t mue. - £)i~m chQc (y 3 khoat ngon tay phla tren chu6i xuong lic, dQc thea ba trong cua cO' lic don chum gay te trong da va cae lap da b~ng Novocain 2%. - C6 dinh dQng m:;tch dnh g6c (y giu·a ngon 2 - 3 ban tay tnii. tay phai e~m kim chQc VaGdi~m dQng ml;lchd?p gifra hai ngon tay, huang kim chSch nh~ v~ phia d~u.
3. - Khi kim da a gon trong long dc)ng mach, se co rnau do phut ra thanh timg tia theo nhip d?p cua mach. Doi khi khong trung dong mach thi phai d~y kim den t~n gee, xuyen ca thanh sau dong mach rbi rut kim d~n ra, khi co rnau phut Iiikim da a trong long dong mach. 2.3.2. Phuong phap Seldinger - Xac dinh ch6 choc kim. Thirong 13dong mach dui phai, ch6 dum nep ben 1- 2 em. - Sat khuan da bang c6n lode. - Gay te da va dum da bang Novocain hoac Lidocain, Xyloeain. - Dung rniii dao nho rach da khoang 4 - 6 cm ch6 se dua Catheter vao, - Tim dean dQng mach dui dang d?p a ngay tren nep ben va c6 din no bang each kep gitra hai ngon tay tro va ngon gifra, - Tay kia earn d6c kim va xuyen miii kim qua ehb rach da, huang kim di len phia ;(ren v~ phia do~ m tgec 30 - 45° (n~u d(>ng m?ch dmg sau thi d(>d6c cua kim cang phai 16n). - Khi da:ch9c dung m?ch thi co dm giac xuyen kim qua thanh m?ch va co tia mau ph\lt ra, n~u kim di qua xuyen qua ca thanh m?ch ben d6i di~n thi se khong th~y luang m{lU ph\lt ra nfra lue do phfti illtir rut kim tra I~j. - Khi mGi kim da n~ dung trong m ttay c6 d~nhphim, tay kia dm day d~n, dung d~u m~m luan qua kim va sau trong long m?ch va d(>ngm?ch chu, buang tim dan d~n quai d ng m<;1chphia ben kia, thu6c se qua d(mg m<;1ch.Thong truoc, chay vao dong m?ch nao truo-c gifra clla ban du d~i nao ben d6i di~n. - Sau khi rut kim ra dn phai ~n dong m~ch viii phut d~ tninh tl,l mau nai tiem va bang ep. 2.5. CHVP PHIM - May chvp X quang phcii khoe co th~ ehvp voi thai gian ng~n vii chl,lp nhi~u IAn lien ti~p khae nhau. - T6t nh~t Iii chvP m<;lchmau s6 hoa xoa n~n (Digital Subtraction Angiography _ D.S.A). ChvP hang lo?t xem dUQ'c ccl 3 thi: 55
4. + Thi dong mach. + Thi nhu mo (mao mach), + Thi tinh mach. Chup (y 2 tu th~ thang va nghieng hoac chech: + ChSch tnroc phai. + ChSch sau phai. + ChSch tnroc trai. + Ch~ch sau trai. 3. HiNH ANH BINH THUONG eVA DQNG M~eH NAo 3.1. HINH DONG M~CH 3.1.1. tren phim chup nghieng D(>ngmach canh trong len ngang h6 yen thi u6n thanh chii U narn ngang, day chit U nhin v~ phia tnroc khuc u6n cong do goi la Xiphong cua d(>ngmach. Tir canh tren cua xiphong dong mach mllt xuat phat va di v~ phia tnroc d~n 00 tren h6c mitt. Ngay tren xiphong, d(>ng mach canh trong cho hai nhanh nbc v~ phia sau, d(>ngmach mang mach tnroc va d(>ngmach thong sau. Cuoi cung dong mach canh trong chia lam hai nhanh chinh la: - Dong mach nao tnroc, tuoi mau vung tran va dinh. - Dong m?ch nao giiia tuai mau vung thai duong dinh. 3.1.1. Tren phim chl}p thing D(>ngm~ch canh trong len ngay tren h6c mitt thi .chia lam hai nhanh cu6i: - D(>ngm?ch nao truac do~n d~u di ngang v~ phia trong sau d6 vongf len thC:mhm(>t tf\lC th~g dUng a gifra SQ. - D¢ng m?ch nao gifra di ngang v~ phia ngoai, sau d6 di ch&ch len tren va di ra ngoai d~n vimg thai duong dinh. 3.2. HlNH TINH M~CH TInh m~ch nao xuftt hi~n tren cac phim chl,lp.tir 3 - 8 giay sau khi bom thu6c can quang VaG d(>ngm?ch cimh. H~ th6ng Hnh m?ch nao g6m c6: - Cac tlnh m~eh sau: + Xoang dQCduai. + TInh m?ch galiendo SI! hqp nhftt eua Hnh m~ch nao trong voi tInh mc;ich n~n SQva g~p nhau t?O than xoang thfing d6 vao h(>ilUllxoang nnh m?ch. - Cac tlnh mc;ichsan: + Xoang tlnh m?ch di VaGgifra vom SQ. + Xoang tInh m?ch ben. + Xoang hang nfun (y n~n SQ,hai ben h6 yen, xoang nay it khi thfty khi thfty khi chl,lp d(>ngm?ch canh trong. a. ChQc do d¢ng m?ch nha kim chQc do. b. Lu6n day d~n qua kim chQc do. c. Rut kim chQc do. 56
5. -, \I~ ." • 1. Xoarl\l ,J\I~ Iren . ., XO ng mach nhir xo vira dong mach. 4.1.2. Thong dqng tinh mach Co th~ la ro nho, u mach hay phinh dong - tinh mach loai nay thuong a cac vi tri - 6 trong nao: Co th~ gay dong kinh kieu A Bravais - Jackson, chay rnau diroi mang nhen tren phim chup mach th§y nhirng dam mach rnau gian hoac mot quai n6i d(>ng - tinh mach. -o nen S9: Thirong la co duong thong gifra d(>ng m~ch cl'mh trong v6i xoang hang a ngay trong xoang hang. Nguyen nhan thmJng do ch~n thuang (va n~n S9, chfrn thuang tIVc ti~p va~ nMn du) kham thfry mAt l6i dc1nva d~p, nghe co ti~ng th6i lien t\lC tang len a thi tam thu. Ch\lp d(>ng m ng m~ch canh trong chay van xoang hoang. 4.1.3. T~c nghen dqng rn~ch - Viem t~c mang trong d(>ng m~ch. Ch6 tAc hinh nh9n nhu miii mac. d6i khi co hlnh thilt nghen a gifra. do?n du&i h~p han dO~ll1tren her dQng m~ch v~n nh~n va dtu. - VO-a d9ng l11?ch. Ch6 t~c h~p xen ke ch6 gian. gc1nch6 tAc bo' d9ng m~ch g6 gh~ kh6ng d~u, co ch6 d9ng m~ch h~p nhll' sQ·j chi. 57
6. ·.Jdg gay ton thuong thanh d9ng mach tren phim chup dong mach thay ;! ;" xung quanh thanh nhirng dam d~m. ,.f.L CAe KHOI TRONG SO Nhu u nao, ap xe, tu mau rum hirong toi vi tri duong di cua cac d9ng mach nao being hai each. - De d~y tnrc ti~p mot nhanh hay mot nhom d9ng mach thea chieu ngang hay chieu doc (lam cho dong mach chay vong hay ngoan ngheo), - De d9ng mach tir xa, do tac dung cua phu nao, gian nao that. 4.3. mr DoAN BAN CHAT KHOI U 4.3.1. Loai u co nhi~u mach mau - U nguyen bao thAn kinh dem, vung giira u it mach mau nhirng vung chi vi co nhi~u mach mau tan tao, khau kinh mach mau nay ch6 rong ch6 hep, bo khong d~u, co noi gian thanh tui phinh. - U mang nao: Thi dong mach vung giira u co nhi~u m:;tchmau, d~n thi mao mC}.ch thu6c can quang dQng l:;titrong u thflnh nhfrng dam rna d~u. - U di dm: La nbfrng u tron, tuang d6i nbc ba d~u va ro, vung chu vi co mQt mC}.llg lucri mao m:;tch nhc va rn9t bong rna a thi·mao rn:;tch. 4.3.2. Lo~i II ngheo m~ch mall - U t~ bao sao (Astocytom) co r~t it ho~c khong co mC}.chmau. - U nang, t\1rnau tc}'othanh nhfrng vung vo rnC}.ch. . co: Vanh phai: 1. D~lfIg m?ch nut xaang. 2. 86ng mi;lch cua CONUS. 3. D(iIlg m~ch that truck 4. 86ng mC;lch mep tnlac cua bCl phai. !', 8(mg rnC;lchlien that sau (IVP). li. O(>ng m'ilch sau that lung (RV). 7. 86ng m?ch cua nut nhi - that. - CG: Than dc;'mg mlilch vanh trai C. Oi;mg m?ch mu IVA. d(mg m?ch lien th It tru(Jc, 8. 09n9 m?ch cheo; 9. Cae d9n9 m?ch ·nkh. NhLlng ehLl viet t~t nay co gia tr! cha nhling hinh ve tiep theo. "lnh 27 Call hoi Ilrqng gia 1. Neu 3 chi dinh ch\1p d9ng m:;tchnao: A B c _ _ . 2. K€ duqc 4 ch6ng chi din tuy~t d6! khi ch\1p di)ng m:;tch nao: A 58
7. B., , ; . C D . 3. Neu 3 chong chi dinh nrong d6i khi chup d(>ng mach nao: A B . C ,.: 4. Trinh bay ky thuat chup d¢ng mach nao bang phuong phap Seldinger di tir d9ng mach dui, 5. Dong mach canh trong chia lam hai nhanh chinh do Iii: A . B . 6. Thong dong mach trong voi xoang hang khi chup dong mach canh co thuoc can Quang thay nr d(>ng mach canh trong chup vao xoang hang. 59