Tài liệu ôn thi vị trí bác sĩ Y học dự phòng - Dịch tễ học các bệnh truyền nhiễm - Dịch tễ học nhóm bệnh truyền nhiễm đường máu

Nội dung text: Tài liệu ôn thi vị trí bác sĩ Y học dự phòng - Dịch tễ học các bệnh truyền nhiễm - Dịch tễ học nhóm bệnh truyền nhiễm đường máu

1. D1CH Tt HQC NHOM BtNH TRUYtN NmtM DUONG MAu Ml}C TItU: Sau khihoc xong bai h9C nay sinh vien co khd nang 1.: Trinh bay dugc cac mc nhan gay benh truyen nhiern dirong mau. 2: 0 Trinh 0 bay dugc qua trlnh dich cua nhorn benh truyen nhiem dirong mau: o 0 Nguon truyen nhiem, dUOng truyen nhiem va khoi dim nhiem, 3. Phan tfch dugc d~c diem dich te hoc cua nhorn benh truyen nhem dirong mau, 4. Ap dung dugc cac bi¢n phap phong chong dich doi voi nh6m benh truyen o nhiem dUOng mau, N(HDUNG 1. Tac nhan gay benh - Vi khuan: yersinia pestis (benh dich hach). - Rickettsia. - 0 Virus: Virus Dengue, virus viem nlio Nh~t Ban, Virus sot vang, virus viem ganB. mv. - Ky sinh trung: SOtret, Giun chi. o Sue de khang: Mfun benh c6 suc song yeu angoai canh, vi v~y bat buoc phai quamoi gioi Dh~tdinh moi co the gay benh cho ngiroi (trir vi khu&n dich hl;lch co th~ vap cq the qua dUOng h6 h~p, niem m~c, da), ho~c cO the lAy qua d\lng Cl;l y teo 2.'Qua trloh dich 2.1. Ng'udn truye'n nhilm -Nguai - Trong b~nh dich h~ch va b¢nh viem nlio Nh~t Ban, ngu6n truy~n nhiem la: D¢ng v~t va nguai. Cd che' sinh b~nh: V6i.nguai mc nhan gAy b~nh c6 co che sinh b~nh giong nhau. Vetd6t / (M6igim)"- , Mfun ~nh " __ Mau _~ di khttp co the + ~vetda / xAy xuac + den gAy b¢nh a co quan nh~t djnh, chung se phat trien va nhAn len a do, den muc d¢ nao do chung pha va to chuc bi b¢nh va hang rao bao v~ tran vao mau gay nen tlnh tr~g nhiem trlIng mau. Bao gia cling co gi2i do~ nhiem khu&n mau (dai ho~c ngttn) vao nhii'ng ngay d~u thai ky phat b¢nh, chinh a giai do~n nhiem khuan mau nay rna cac m6i gi6i. khi hut mau, hut Iu6n ca vi sinh v~t gay b~nh Hlm cho n6 bi nhiem b¢nh va truy~n b~nh. 34
2. 2.1.1. Ngu6n truYefl nhilm fa nguai a) Nguoi benh the dien hinh _ Thoi ky u benh: T~t cit cac benh trong nhorn nay deu khong lam lay cho ngiroi xung quanh (:j thoi ky u benh. - Thoi ky phat benh: + La thoi ky vi sinh v~t tran vao mau va lay Ian manh nhat. + Moi giro hut mau ngirci benh, hut luon ca vi sinh v~t gay benh d~ r6i sau do dot ngiroi khac truyen benh eho ho, + Thoi gian lay Ian keo dai hay ngdn tuy thuoc vao thm gian mau nhiem khudn dai hay ngan, Benh mang tinh chat man tinh nhu benh giun chi, thoi gian keo dai suet qua trinh benh, MQt so benh cap tfnh co virus trong nhom nay: sot xu~t huyet dengue. benh viem nao Nhat Ban, giai doan nhiem virus huyet sam va thirong ngan, trong 5 ngay dau cua thoi kY khm phat. Do v~y sl1lfty Ian ding xay ra sam ngay tit dau kY khm phat va sau do giam di, it khi keo dhl ~€n suot thm kY b~nh. Rieng b~nh nhAfi dich h~ch the phiSi la ngu6n truyen nhiem nguy hiem ke tit khi khm phat, keo dhl suot thm kY toan phat va giam dan trong thm ky lui ~nh. b) Ngum ~nh the khOng dien hinh: Chi co b¢nh s6t xu~t huy€t dengue va viem nao Nh~t Ban la co nhieu nguro b~nh th~ khong dien hmh. c) NguOi.mang mfun ~nh: Khong co tinh tr~g ngum khoi va ngum lanh mang mam b~nh (trir viem nao Nh~t Bi'm). NguOi lanh mang virus viem nao chi€m mQt tY l~ r~t Ian so vm nguro b~nh. Tuy nhien vai tro truyen nhiem cua bQ khOng dang· ke so vm' cac· lo~ ngu6n truyen nhi~m Ia ehim, gia suc va ngum ~nh. 1.2. Nguon truye'n nhiem ltl 49ng v~ 1.2.1. C{lc loeli ehim, thu fa ngu6n truye'n nhilm cUa b~nh vien niio Nhgt B4_n _ Chim Hi ngu6n truyen nhiem quan trQng, chUng la 6 chua. dieh thien"nhien eua b¢nh viem nao Nh~ ban. Vi¢t Nam: chim Li€u di€u. " Chung cO d~c diem: Uy nhiem virus lau dhl va khOng bi b¢nh, song trong cac is ~nh thie~ nhien rnt kho tieu di~t, chUng co the di culam cho b¢nh Ian tr8n di ~t xa. - Gia sue: Lqn, nglla, bo, cho, de, Clm, cling Ia ngu6n lay nhiem. Vi~t Nam: Vai trO cua lqn la v~t ebu khuy€clt d~ trong cac V\l dich. 1.2.2. Cae loeli dqng w;it gf:irnnlulm va chu.Qtza nguOn truye'ti illtilm cUa M.nh .dich hfil_ch: - Tat ca cac lohl dOng v~t g~ nhfun va chUQt la ngu6n truyen nhiem chu y€u va rat quan trQng cua b¢nh dich h~ch, trong do cac is dich Thien nhien va trong cac () dich t~m thm doi vro ngum. 35
3. - Cluing co d~c dic!m: Bi nhiem thl se phat benh va chet, nhung khi cluing ngu dong thl benh tiem tang, ·sau do tI!_uaxu~chung thuc day hoat dong trb lai thl dich bat dau co dieu kien Ian tran. . Vi¢t. Nam:-. Chuot. . la ngu6n truyen nhiem chu yeu cua benh dich hach, dich ngum bao gicr cling n6i tiep sau dich chuot. 2.•~.l)lIcmg truyen nhiim Cac benh dich hach, viern gan B, s6t xu~t huyet lay do con trung tiet tac hut mau (muOi, bo chet, chay, r~ ) tlr ngum benh hoac sue v~t bi benh roi truyen sang ng~m iAnh hoac sue v~t khac, Hoac chay r~ bi giap nat, kh'i ta ngira gai da bi xay sat, mAm b¢nh qua chO da xay sat vao mau gAy ~nh. D~c diem:' Sau khi bi nhiem mAm ~nh, chUng kh6ng bi b¢nh (trir r~n bi nhiem R.prowazeki co' the chtt) va tit do chung trb thAnh ngu6n truyen b~nh su6t dm, co lo~i"cO the truyen mAm ~nh cho the h¢ sau qua trung (muOi Culex tritaeniorhynchus, gop phan duy trllAu dai cac 6 ~nh thien nhien. Tuy nhi~n, tuy thea dnh ch~t sinh ly, giAi phAu va t~p quan ho~t d¢ng khac nhau rna cae lo~ cOn trimg ti€t tuc cO nhiing phu<1I1gthuc truyen b¢nh khac nhau. - D6i vOi ~nh vien gan B, ~nh HIV/AIDS lAy t.heo duang rm1u, duemg quan h¢ t1nh dtic; ti-ong b¢nh HN /AIDS con lAy tlr m~ sang con. 2.3. Khoi cam nhtlm ' .' MQi co ~e deu dun nhiem v6i cac lo~ b¢nh nay. Mien dich thu dirgc sau khi khoi ~nh thu¢c nhom nay noi chung la ben viing, it·Idll m!c 1~.· 3. B~c diim djch t~hQC - :OOnhdien bien thea mua: D6i v6i cac b¢nh viemnao B, s6t xu~t huyet, dich h~ch. Ph\! thu¢c vao s11s san, phat trien va ho~t d¢ng cua c6n trilng. Vi d\!: cac ~nh do muOi truyen: + B¢nh s6t xu~t huyet dengue: Thuemg xiiy ra vao thang nong va mua nhieu, thang 8, 9, 10. + B¢nh viem nio Nh~t Ban: Xay ra vao cac thang 5, 6, 7. + B¢nh dich h~ch: Thuemg tang cao vao cac thang 2 - 3 va 4 la thm gian chu9t sinh san, phat trien va ho~t d¢ng m~ nh~t. - co 0 b¢nh thien nhien: dich h~ch, viem nio Nh~t Ban, VI v~y c6ng tac phong ch6ng dich r~t kho khan. - Muc d¢ eua cac dich b¢nh nhom nay ph\! thu9c vao cac dieu ki¢n thien nhien va kinh te xi h¢i a vilng do. - D6i v6i cac b¢nh viem gao B va mV/AIDS: b¢nh Ian tran r¢ng khap the gi6i, b¢nh g~p CJ mQi lua tuOi. 36
4. 4. Cac bien phap phong chong dich 4:1. Cdc bien phap doi vOi nguon truye'n nhihn 4.1.1. N gu6n truyen nhdm la nguai: v - Chc1ndoan phat hien: + Chan doan phat hien + Chan doan xet nghiern + Dieu tra dich t~ hQC. .J - Khai bao: khi mac benh b~t buoc phai khai bao, + Khai bao khan cap: Doi vm benh dich hach, + Cac co sa dieu tri benh nhan truyen nhiem can khai bao triet de cac tnrong hop benh cho trung tarn y te .dt;rphong khu vue: (nhir cac benh viem nao, sot xu~t huyet , v.v ). J -Dam bao vo trung cac dung cu Yte (viern gan ) - Cac bien phap doi vm ngu6n truyen nhiem la d g~y, lo~ bo nhilng 'nm thu~ lqi eho b g~y phat trien, v.v _d cac khu vt;rcmen nui can tuyen truyen cho nhM dM biet cac phong chong muOi dot khi len nucmg rAy, phat quang b\li r~ xung quanh nha. . . . . . - ROi chu6ng gia suc ra xa quanh nha. - N!m man chong muOi d6t. . . . - Dam bao vo 'trung trong tiem t:ruy~n Milh Vlem gail vrrus ). _ An toan trong quan h~ tlnh d\lc, vm nguOi cho mau, v.v (doi vm ~nh viem gan , mv /AIDS). _ Khu trUng: th1!c te ch~t thai cua ngum b~nh khong c~ khu trUng, chi c6 nguOi ~nh dich h~ch the phOi thl phai khir trUng dam, cac ch~t bili tiet mlii, h ng b!ng cac chat khir trUng thong thuemg. 4.1.3. Cae bi¢n phap dOl vOi kh&edm thl!- Tiem phong vacxin dOi vm b~nh da co vacxin dt;rphong. , 37