Tài liệu ôn thi vị trí bác sĩ Y học dự phòng - Dịch tễ học các bệnh không truyền nhiễm - Dịch tễ học bệnh tăng huyết áp

Nội dung text: Tài liệu ôn thi vị trí bác sĩ Y học dự phòng - Dịch tễ học các bệnh không truyền nhiễm - Dịch tễ học bệnh tăng huyết áp

1. DICH TE HQC B:E:NHTANG HUYET lip • 1_\1l}CTffiu: Sau khi hoc xong, hoi hoc nay sinh vien co khd nang 1. Trinh bay diroc khai ni~m tang huy~t ap, tinh hinh tang huyet ap 6 Vi~t nam va tren th~gioi, ""2. .Phan tich dirgc cac y~u t6 nguy co cua b~nh tang huyet ap, 3. Li~t ke dugc cac bi~n phap phong chong tang huy~t ap, NQI~tJNG 1. KHAI"N$M rANG HOYETAP vATiNH HiNH TANG HOYET AP mEN 11IE oror vA VTI;T NAM 1~1.Kliai nifm v@ bfnh tang huy~t ap """- Tang huyet ap (THA) la thm trang huy~t ap thtrong xuyen tang tren mire bi~ thtrong, Theo T6 chtrc Y t~ Th~ giei, tang" huy~t ap khi huyet ap tam thu ~ 140 mmHg va/ho~c liuy~tap tam truong ~ 90 nlmHg. " . - "Day"khong phai la tinh trang benh Iy dQc I~p rna la m9t r6i loan voi nhieu nguyennhan, ca~ trieu chirng da dang, dap Ung vo; dieu tri ciin.g rfit khic nhau. Tang huy~t ap cling la y~u t6 nguy co Clla nhi~u b~nh tim m?ch khic nhu: ~nh_dQn~m?chvanh, ~9t quy'. 1.2. nnh h~h tAng huy~t ap tren th~ giOi va Vift Nam . : Dtl co rAt nhieu cong trinh dieu tra tY I~"~nh tang huyet ap 6 nhieu thm diem va 6. nhieu ~lU6ckhac nhau nhu eac nghien CUua Dia trung hcii nam 1993, Indonesia nam 1993, TCYTTG nam 1998 vv Tuy nhien rAt kho so saM cac k~t qua v6i nhau do phuang phap ho~c each daM gia Wc nhau. Nhin chung, tAt ca deu cho rbg tY l~ tang huyet ap la rAt cao. Theo cac cUQ<;dieu tra cua B9 y ~ Hoa Ky thi khoang 20% dan s6 ngum 100 My bi tang huy~t ap ( v6i tieu chufrn huy~t ap tren 140/90mmHg). a My, tren 50% s6 ngum til 65 tu6i tra di co tiing huy~t ap va d?t tm 90% a ngum tren 80 tu6i. l16c tinh co khoang 50 tri~u nguCri My va 1 tY nguai tren th~ giOi co tang huy~t ap. T6ng hgp Clla nhieu nu6c, TCYTTG cho bi~t v6i tieu chufut 160/90mmHg , tY l~ do la 10-20%, nh1.lIlg se cao han n~u tieu chufrn la tren l40/90mmHg. Ty l~ do tang dfut theo nhom tu6i, rieng nhom tu6i du6i 50 thi 6 nam gio; tang nhanh han. a cac nu6c cong nghi~p pMt trien, tY l~do cao han 6 cac nu6c dang phat trien. a nhieu nu6c,qufut the do thi co tY I~ tang huy~t ap cao han 6 quĐ.n the nong thon. a Vi~t Nam, namã1960, Tnln D6 Trinh va cQng s\!' da: ti~n hanh CU9Cdieu tra tren 10.000 ngum 6 nhieu tinh thanh. K~t qua cho thAy con s6 huy~t ap trung binh 6 ngum 1611 la 110170mmHg, va tY I~ tang huy~t ap ( huy~t ap treri 140/90mmHg) 6 ngum 100 Vi~t Nam la 1%. Nam 1990-1992, Tnln D6 Trinh va c9ng s\!,l?i ti~n hAnh " CUQcdieu tra dich t€ h9C b~nh tang huy~t ap 6 Vi~t Nam" tren 48.303 nguai 16116 62
2. nhieu tinh thanh trong toan quoc, thdy s6 huyet ap trung binh la 120175mmHg, 15' 1~ tang huyet ap (huyet ap tren 140/90mmHg la 11,79% va tang ddn thea tuAL Pham Gia Khai va cong S\I nghien CUu tan suM tang huyet ap va cac yeu t6 nguy co nam 2001 - 2002 cho thdy 15' 1~tang huyet ap 6 ngiroi dan tren 25 tuAi tai cac tinh phia Bitc Viet Nam la 16,3% 2. NGUYEN NIlAN TANG HUYET AP V~ nguyen nhan, tang huy~t ap dUQc chia Thanh hai loai: Tang huyet ap nguyen phat va tang huy~t ap thie phat, Khoang 90% cac tnrong hQ'Ptang huy~t ap la tang huyet ap nguyen phat. Day la cac tnrong hQ'Pkhong co nguyen nhan ro r~t. Tang huyet ap thu phat thuong la do ~u qua cua mQt benh khac nhu benh than, benh u thirong th~. D6i vOOtang huy~t ap tien phat, m~c du nguyen nhan chua duoc bi~t ro, nhung cac nghien CUu d~u thAy ro co mQt s6 y~u t6 lam tang nguy cO'bi tang huy~t ap (du<,YcgQi la cac y~u t6 nguy cO'). 3. cAe YEU TO NGUY Cd CVA TANG HOYET AP . R.Đ.tnhi~u y~u t6 nguy cO' gop phArr ra tang huy~t ap, trong' dO'co cae .y~u 16 khong th~ thay dAi duqc nhue ti~n sir gia dlnh, tuAi C~lO,chUng tQc. Cae y~u t6 khae v~ 16i s6ng nhu u6ng nhi~u ruqu, sir d\U1gãnhi~u mu6i, dUng itkali, can xl,' niagie, thuemg xuyen vi stress, sir d\U1gcac thuAc tranh thai 1anhifug y~u tA c6 thethay dai duqc. Cac yeu t6 nguy cO'nay tuang ta~ vOOnhau va gop phdn phat trien benh. 3.J.Sir dƠng nh;2u mIlA;: An nhi~u muAi lien quan nhu th~ nao vOOtang huy~t ap hi~n nay vdn chua roo MuAi c6 the lam tang dung dch mau. Tang nh~y cam vOObenh tim rn~eh ho~c tang ~y cam Clla ~ dAi vOOanh huang Clla adrena1in ho~c tacã dQng Clla no qua cO' ch~ khac thu9c h~ thAng renin - angiotensin- a1dosterol. Tuy nhlen an ~tla niQt bien phap quan trQng giup ~ huy~t ap. 3.2.Bea,phi: N~ đ: tang huy~t ap 6,Eggen thin! ~an,be9 phi cao gAp 2 Ian so vOOnguCri binh thuangva cao gap 3 1dn so vo; nguCri nh~ can.' Thira can beo phi khong chi 1a S\I tang can rna quan trQng han 1a S11~p' trung rna 6 b\1I1g.De danh gia v~ bAt thuang nay nguCri ta thuang dUng 15' Ie 'vong b\lIlW vong mongo Tang 15' Ie vong b\U1g!vong mong 1ay~u tA nguy cO'quan trQng Clla tang huy~t ap. CO'che chinh xac Clla beo phi ddn to; tang huy~t {lP nhu th~ nao:hi~n nay v~ chua roo Nbung giiun can 1abi~n phap rAthi~u qua lam giam huy~t apb b~nlinhan tang huy~t ap co beo phi. 3.3. U6ng nhi€u rlr{lu: Khoang 10% truang hQ'Ptang :huy~t ap lien quan d&n u6ng ruqu. U6ng ruqu thuang xuyen tren 3 c6cl 1 ngaylam tang nguy CCI tang huy~t ap. Huy~t ap tam thu d~ bi anh huang han so vo; huy~t ap tam truang (Porthm 1994). 63
3. 3.4~T;Jn s"gia tDnh: Nhiing ngiroi co thanh vien trong gia dinh bi tang huyet ap se co nguy co bi ~nh nay cao gAp 2 Idn ngiroi binh thuong, Hien nay chua bi~t ro tinh trang nay do m~t gen hay nhieu gen quy dinh. 3.-5.TuOi: Ngum cao tu6i co nguy co m~c tang huyet ap cao hon ngiroi tre tu6i. Cac qua trinh lao hoa gop pMn lam tang huy~t ap bao gAm xo cirng thanh d~ng mach, giam tinh nhay cam cua cac thu th€, tang sire can ngoai vi, giam dong mau toi th~. Trong thoi gian dai, tang huy~t ap tam thu a ngiroi cao tu6i diroc xem la binh thuong khong cdn di€u trio Tuy nhien nghien ciru Framingham cho thAy a nhfrng ngiroi tang huy~t ap tam thu dan thudn, tY l~ ru vong do benh tim mach cao gAp 2 _ 5 Idn so voi ngiroi binh thirong. Til do khuyen nghi danh gia huyet ap cua ngtroi gia nrong t\l nhu cac lua tu6i khac. 4. PHONG CHONG TANG HUYET AP - Di€u chinh ch~ d~ dinh duemg: Giam an mu6i va chAt 000. - Giam can n~g b~g dinh duemg hgp ly va luy~n t~p. - Cai thu6c la: Hut thu6c lam tang nguy ca vila xa d9ng m~ch va THA. Be thu6c a bAt cu thm di€m nao ciing d€u co 19i. Di€u nay dUng vai ca hut thu6c chi'! d9ng va th\l d9ng. - H~ ch~ ruQ'U,bia: Chi dimg khoang 40 ml ethanol/ngay - Xac djnh nguOi co nguy ca tang huy~ ap va khuy~n khich h9 thuOng xuyen ki€m tra huy~t ap va thay d6i 16i s6ng d~ lo~i be cac y~u t6 nguy ca. 64