Tài liệu ôn thi vị trí bác sĩ Đa khoa - Sản khoa - Chẩn đoán ngôi, thế, kiểu thế

Nội dung text: Tài liệu ôn thi vị trí bác sĩ Đa khoa - Sản khoa - Chẩn đoán ngôi, thế, kiểu thế

1. r: !-va (1,,,, CHAN DoAN NGOI, THE, KIEU THE !\l\iC tieD 1. Trinh bay dugc dinh nghia phan loai ngdi thai. 2. Trinh bay diroc cac trieu chirng d~ chAn doan dtroc ngoi - th~ - ki€u th~ cua cac lcai ngoi thai. 3. Nhan thirc diroc tfun quan trong cua chAn doan ngoi th€ ki~u th€ trong san khoa 1. Dllli cuong - Tu th€ cua thai nhi trong buong ti'r cung: ngay tir khi moi thrum hinh, bao thai diroc bao b9C b(ri mot buong 6i Ion, va nam thea nr th€ cong lung tom. Thai nhi nam co trong buong tit cung, dciu cui gap, lung cong, chi tren g~p tnroc ngirc, chi dum g~p tnroc bung, Vi v~y thai nhi nam trong ti'r cung cc hlnh dang m¢t qua tning, hai cue cua tnmg la dciuva mong. Buong til cung cling hlnh tnmg, dciu to fJ day, dciu nho fJ eo ti'r cung. Binh thirong thai nhi nam khop voi buong tit cung, nghia illtI'\lcClla thai nhi va tI'\lc Clla tit cung la m¢l Nhung khOng phru ngay tir dciu thai nhi da DAm fJ tu th€ do, trong 3 thang dciu thai con nba, nAm trong bu6ng 6i r¢ng, nhieu nu<1c,nen thai kh6ng co m¢t v! trf ro rang. Den 3 thang giua, thai nAm d9C, dciu thai nhi to nAm fJ day tit cung, m6ng nba han fJ phia dum ti'r cung. Trong 3 tMng cu6i, m6ng pMt tri~n nhieu, c¢ng them 2 chi dum tra thrum qrc to nen m6ng l~i quay len tren ve phia day tit cung, dau nba han nen lllliquay xu6ng dum, kh6p vm eo ti'r cung. SC1 dl thai nhi nAm thea tu th€ do la vi giua thai nhi va ti'r cung co m¢t sl! binh chinh thea qui l~t ella Pajot: "Kbi m¢t v~t tM d~c nAm trong m¢t v~t ~c kMc, neu v~t ngoro co th~ co gian duqc va v~t trong cling co nbUng v~n d¢ng rieng, neu cac di¢n tiep xuc giua hai v~t deu tran va nban, thl v~t ~c a trong se lu6n luOn binh chinh hlnh th~ va th~ tfch cua no, d~ an kh6p VOO hlnh th~ va dung tfch Clla v~t fJ ngoai". Chung ta biet, ti'r cung hlnh tnIng, lu6n lu6n co nhUng can co bOp va nbUng thm gian nght Thai nhi cling hinh tn1ng va co nbUng cic d¢ng rieng. cac di¢n tiep xuc giiIa thai nhi va tir cung deu tran nba co nuac 6i va chat gAy cua thai nhi, vi v~y thai nhi se binh chinh hinh tM va the tich cua no d~ an kh6p vm bu6ng tic cung, nghla la thai nhi se kh6p cl!c to clla minh Ia m6ng vm day tit cung, qrc nba la dau vm pMn dum clla tit cung. Nhu v~y, tu the thai nhi trong bu6ng tit cung phl;l thu¢c van 3 yeu t6: hinh th~ tic cung, hinh tM thai nhi, Sl! v~n d¢ng clla thai nhi va tit cung. Neu m¢t trong 3 yeu t6 thay d6i, thai nhi co th~ nAm thea m¢t tu the bat thuemg. Vi dl;l: co u xa fJ day tit cung nen tit cung se bi thu nba a phan day, cl!c m6ng cua thai nhi se quay xu6ng dum, dau thai nhi l~i quay len tren tra thanb ng6i m6ng. Trong trllemg hqp nao ung thuy, dciu thai nhi to, nen se quay len tren. Neu thai chet, mat sg v~ d¢ng N nhien, ho~c ti'r cung cua ngum con dlll, ca bi nbao, se kh6ng co sg blnh chinh giUa thai nhi va titcung. - Vi v~y vi¢c chan doan ng6i, the, ki~u th€ co y nghla rat quan tr9ng d~c bi¢t la 3 .,. thang cu6i va khi chuy~n ~, no giup chung ta xac djnh duqc tu the thai nbi trong bu6ng tit cung, tir do tien luqng duqc cu¢c de va dua ra duqc nhUng bi¢n pMp xic trf kip thai. ~ ~hnghfa NgOi la phan thai nhi trlnh di¢n trllac eo tren khi co thai va khi chuy~n d~. - 30-
2. 2.2. Moe eLla ngoi La diem d~c tnrr g cua ngoi. Vi du: moe cua ngoi ch.im 1£1xirong cham (hay thop sau), kf hieu la Ch, m6c ella ngoi mat la mom cam, 1:1hieu la c. 2.3. Duong kinh tot ella ngoi: la dirong kinh Ian nhat cua ngoi trong CCl che de di qua di~m moe ciia ngoi. Vi du: ngoi chom duong kfnh lot la ha cham - thop tnroc 9,5 em, ngoi tran dirong kinh lot Ia thtrong cham - cam 13,5 cm, ngoi mat dirong kinh IQt la ha cam - thop tnroc 9,5 em. 2.4. Pluin loai. Co hai loai ngoi thai. Hinh 1 a 2.4.1. N goi d9C: la ngoi co true doc cua co Ngoi chcm th~ thai nhi trung vci true doc ciia til cung. Ngoi doc gorn co: - Ngoi doc dau a dum gem: + Ngoi chom: la ng6i thai co dau cui t6i da, nen khi chuyen d~ co chAm tdnh di~n truac eo tren. M6c clla ng6i 13. xuang chAm (thop sau), ky hi~u Ch. Ty l~ chiem 95% trong t6ng s6 cac ng6i thai. DuOng kinh lQt la H~ cham - thop truac 9,5 cm. oS 2 ki~u s6 la chAm v~ va cham ·~ ~,~~ cung. Co.Jf" + Ng6i m~t Ia ng6i dau a dum va L " ngi'ra t6i da d~ co m~t trlnh di~n tnrac eo tren. M6c clla ng6i la mom cam, kY hi~u C. Ty 1~ 1/500 trong t6ng s6 cac ng6i. DuOng kinh IQt la H~ crun - thop tnrac 9,5 cm. Chi co 1ki~u s6 13. cam v~, cAm cung khong tM s6 dugc vi dUOng kinh uc thop truck clla thai 15 cm, qua to kh6ng lQt dugc. • c' + Ng6i tran la ng6i dau kh6ng cui ding kh6ng ngi'ra d~ pMn tran trlnh di~n truac eo tren. M6c clla ng6i la g6c mlli, ky Hlnh l.b hi~u: M. Ty 1¢g~p 0,5% trong t6ng s6 cac ng6i. Ng6i chom k.i~uchom ch~utnii tnroc La ng6i kh6ng th~ de dugc dugng dum va chi xiiy ra khi chuyen d~. ~ ~ _Ng6i dQc dau a tren: con gQi la ng6i m6ng hay ng6i ngl1Q'c,g6m 2 lO:,!-i: - 31 -
3. + Ngoi rnong hoan roan (ngoi mong du): la ngoi khi tham am dao, cd ti'r cung da: rna sa thay ca chan va rnong thai nhi, thai nhi c6 til th€ ngoi khoanh chan trong buong ti:r cung hay til th€ ngoi xom. + Ngoi mong khong hoan toan (ngoi mong thieu) gom 3 ki~u: • Kieu mong: chi sa thay mong, 2 chan thai nhi vit ngiroc len vai chi c6 rn6ng trinh dien truck eo tren • Kieu dAu goi: thai nhi quy trong ti'r cung ~ 2 ~u g6i trinh dien tnroc eo tren • Ki~u ban chan: thai nhi dUng trong tlr cung d~ 2 ban chan trlnh dien tnroc eo tren, Trong ngoi mong: moe cua ngoi la dinh xirongcung, Icy hieu Cg. Ty l~ g~p: 3% trong tdng s6 cac ngoi, Duong kinh lot: cung - chay 11 em, c6 kha nang thu lai con 9 em (gap trong ngoi mong du), cung - rnu 6 em (g~p trong ngoi mong thieu ki~u mong). Ki~u sd Ia citng ngang trai va citng ngang pbai. 2.4.2. Ngoi ngang La ng6i rna tn}c dQCco tM thai nhi nAm kh6ng tritng v&i tn}c dQc cua tlr cung, de vai thai nhi trlnh di~n truoc eo tren nen con gQi la ng6i vai. M6c cua ng6i Ia mom vai, IcY hi~u v. Ty l~ g~p: 0,3% trong tdng s6 cac ng6i, la ngOi kh6ng the de duang duOi khi thai dli tMng ho~c gan du tMng. Hlnh 2. a,b. Ngoi m6ng -, . Hinh 2 c: Ngoi trim - jL-
4. 3. The - Dinh nghia: the la s\f wang quan giiia moe cua ngoi so vm ben phai hay ben trai khung chau r ~uCtimy. - Phan loai + The trai (1): moe ciia ngoi a ben trai khung chan nguoi my. - . + The phai (P): moe ella ngoi a ben phai khung chau nguoi my Vi du: moe cua ngoi chom la xuong chdm (thop sau) nfun iJ ben phai khung chau ngtroi my thl C9the phai, hoac nam a ben trai khung chau nguci my thl co the trai. - Y nghia lam sang: Trong ngoi doc cac moe cua ngoi thuong nam phfa lung cua thai nhi, ngoi cham xirong chdm nfun cung ben VOl hmg, ngoi mong dinh xirong cimg nam cung ben VOl hrng, nen khi biet lung thai nhi ben nao thi the a ben do hay nghe tim thai ben nao thl the ben do. Nhung trong ngoi mat lung ben nao thl the ben doi dien (vi moe cua ngoi khong cimg ben • vci lung) . IDnh 3. Ngoi chom ki~u the chom eMu phai sau Hinh 4. Ng6i m~t 4. Ki~u the _ Dinb nghia: ki~u the Ia S\f wang quan giUa moc cila ng6i VOl cac moc cila ti~u khung nguCti my. - Phan loai: co 3 loai ki~u the. + Ki~u the tmac (n: moe cila ng6i wang ling VOl gai ch~u luqe. Tren lam sang wong ling khoang 10 den 11 giGneu Ia ki~u the phiri truac va 1 - 2 giGneu Ia ki6u the tI'lii tru6c. + Ki6u the sau (S): moe cua ng6i wang ling vm khap cung ch~u. Tren lam sang wang ling khoang 7 - 8 giG neu Ia ki~u the pMi sau ho~c 4 - 5 giG neu la ki~u the tnii sau. - 33 -
5. + Ki~u the' ngang (N): m6c ella ngoi nrong irng voi diem gitra ella ga vo danh. Tren lam sang wang tmg khoang 9 gio neu la kieu the' phai ngang hoac 3 gil) neu Ia ki~u the' trai ngang. Vi du: Trong ngoi chom khi sa thay: - Thop sau (J vi trf 2 gio, se co ki~u the'Ia eMu chau trai tnroc (ChCI1). - Thop sau (J vi trf 5 gio, se co ki~u the la cham chau trai sau (ChCfS). - Thop sau (J vi trf 10 gio, se co ki~u the'la chAm chan phai tnroc (ChCPI). - Thop sau (J vi trf 7 gio; se co ki~u the la chAm chau phiii sau (ChCPS) • - Thop sau (J vi trf 9 gio, se co ki~u the'la cham chau phai ngang (ChCPN). - Thop sau (J vi trf 3 gio, se co kieu the la cham chau trai ngang (ChCIN). * Y nghia lam sang: khi kham thai neu sa dugc dien lung thai nhi rong nghi nhieu ]a ki~u the tnroc, Ngiroc lai neu sa duoc dien hmg thai nhi hyp, chu yeu sa may chAn tay nghi nhieu den ki~u the sau. Tuy nhi~n chAc chAn nhat van la tham am tkh6i to, kh6ng d~u cM cln chO m~m, kMng co dau hi¢u b~p Mnh. O!c tren la mQt kh6i nho hem, clu, dau hi¢u hie lAcro, tron d~u. - Neu la ngOi ngang: ClJCduai thay ti~u khung hoan toan tr6ng rOng. Cgc tr~n kh6ng thay gl d~c bi¢t. MQt ben h6 ch~u Ia m¢t kh6i tron, rin, dau hi¢u luc lAc d~. H~ suan ben d6i di¢n la m(>t kh6i to han, m~m kh6ng lam duqc dau hi¢u luc lAc. N6i li~n 2 clJc la m(>t di¢n ph!ng (ne'u lung (J phia tmac), la nhii"ng kh6i 16n nh6n (neu lung (J phia sau). 5.1.2. Nghe tim thai - Trong ng6i chom, ng6i tran, ngOi m~t nghe tim thai (J dum r6n. _,. - Ng6i m6ng nghe tim thai (J tren r6n. - Ng6i ngang nghe tim thai ro (J vilng quanh r6n neu lung (J phia truac, neu lung (J phia sau tim thai nghe kho hem. Vi tri 6 nghe tim thai thay d6i tuy thea ng6i thai va d(>IQt ella ng6i thai. - 34-
6. 5.1.3. Thdm am dao Khi e6 til cung dii rna sa thay moe cua ngoi giiip chan doan chinh xac ngoi. Trong ngoi chom phai sa diroc vi trf cua thop sau, ngoi mat can xac dinh vi trf cfia mom earn, ngoi mong dn xac dinh vi trf cua dinh xirong cung, ngoi tran can xac dinh direc vi trf ciia g6c mtii, ngoi vai can xac dinh dircc vi trf cua mom vai. ·:: 5.1.4. Sieu am La mot phuong phap an toan va chinh xac d~ chan doan ngoi thai (ngoi dau, ngoi mong, ngoi vai). Ngoai ra sieu am giup danh gia diroc tu6i thai, trong Iuong thai, so hrong mroc 6i, vi trf banh rau, su truong thanh cua thai qua dQ can xi hoa a banh rau. Chfu1doan duQ'Cthai di dang, D6i khi trong nhirng truang hqp rat can thiet ho~e trong truang hqp kh6ng co phuong ti¢n sieu am, nguOi ta phiii sir dvng den Xquang d~ ch~n doan ng6i thai. 5.2. Cluin doan the' 5.2.1. Hoi - Vi trf thai d::tp. + Trong ng6i ehom va ng6i m6ng rn6e cua ng6i thai cung ben vm lung thai nhi. VI v~y neu thai d::tpben phiii, co the trai. Neu thai d::tpben tnii, co the phai. + Trong ng6i m~t m6c cua ng6i thai kh6ng cung ben vm lung thai nhi. Nen thai ci::tp ben trai, co the tcii. Neu thai d::tpben phiii, c6 the phiii. + Trong ng6i ngang m6c eua ng6i thai Ia mom vai cung ben vm dau thai nhi. Thai nhi n~m trong ti'r cung vm m¢t trong hai tlI the lung truoe ho~c lung sau. 5.2.2 Sa nan _ Trong ng6i chom va ng6i m6ng sa thay lung ben trii, e6 the tcii. Neu sa thay lung ben phiii, co the phiii. _ Trong ng6i m~t sa thay lung ben phiii, co the tnii. Neu sa thay lung ben trai, co the phiii. _ Trong ng6i ngang sa thay dau a ben phiii, co the phii. Neu sa thay dau a ben trai, co the trii. 5.2.3. Nghe tim thai _ Trong ng6i chom va ng6i m6ng nghe tim thai ben phiti, c6 the phiii. Neu nghe tim thai ben trai, c6 the trai. _ Trong ng6i m~t nghe tim thai ben phiii, c6 the trai. Neu nghe tim thai ben tnii, co the phiii. 5.2.4. Thiim am dg.o _ Trong ng6i ehom sa thay thop san a ben phcii, c6 the phiii. Neu sa thay thop sau a ben trai, co the trai. • t- _ Trong ng6i m6ng sa thay dinh xuong cung a ben phiii, co the phiii. Neu sa thay dinh xuong cung a ben tcii, co the trai. _ Trong ng6i m~t sa thay mom c~m a ben phiii, co the phai. Neu sa thay mom dm a ben trai, co the trai. _ Trong ng6i ngang sa mom vai a ben phiii, co the phai. Neu sa thay mom vai a ben trai, co the trai. - 35-