Giáo trình Logistics và Vận tải - Trường Đại học giao thông Vận tải

Nội dung text: Giáo trình Logistics và Vận tải - Trường Đại học giao thông Vận tải

1. LOGISTICS VÀ VẬN TẢI PGS. TS. NGUYỄN VĂN THỤ Viện Quy hoạch và Quản lý GTVT Trường Đại học Giao thông Vận tải Tóm tắt: Dịch vụ Logistics và lĩnh vực vận tải là hai lĩnh vực gắn bó chặt chẽ với nhau, bài báo trình bày bản chất của dịch vụ vận tải và dịch vụ Logistics, đồng thời nêu ra quan hệ giữa vận tải và Logistics. Từ đó nảy sinh yêu cầu đành tạo nhân lực ngành logistics bên cạnh ngành Vận tải. Summary: Logistics and transportation are strongly integrated into one system that ensures the smooth movement of people and goods in our society. This paper presents the nature of transport and logistics and the main relationships between the two fields, which generates demands for having new field study in the University of Transport and Communications. tất cả các doanh nghiệp những câu hỏi lớn : I. GIỚI THIỆU Mua nguyên vật liệu, năng lượng, ở đâu? Thuật ngữ Logistics đã xuất hiện từ đầu Bán sản phẩm làm ra ở đâu? Việc vận chuyển những thế kỷ trước trong lĩnh vực quân sự. nguyên vật liệu đến nhà máy và sản phẩm làm Trong quân sự, để đảm bảo cho một chiến ra đến nơi tiêu thụ như thế nào? Nguyên vận dịch một trận đánh thắng lợi, nhất thiết cần liệu cũng như sản phẩm có cần dự trữ và lưu phải đảm bảo đủ lương quân, khí tài, cần kho lưu bãi không, trong thời gian bao lâu? Số thiết cho trận chiến - mà trong quân đội được lượng bao nhiêu và ở đâu? Và nhiều câu hỏi gọi là “hậu cần’’. Chiến thắng Điện Biên Phủ khác nữa đặt ra cho nhà sản xuất. Tất cả (1954), Buôn Ma Thuột và Chiến dịch Hồ Chí những câu hỏi trên nếu thực hiện được thì ta Minh (1975) không những là một đỉnh cao thấy sẽ có một dòng chuyển dịch hàng hoá của nghệ thuật quân sự, mà còn là một kỳ tích, thông qua các khâu sản xuất (sơ chế, nhà một sáng tạo khoa học tuyệt vời về công tác máy) biến đổi thành sản phẩm, dòng sản hậu cần - đó cũng chính là khoa học Logistics phẩm này lại tiếp tục dịch chuyển qua hệ được thực hiện thành công nhất ở Việt Nam thống kho, bãi tới các điểm bán lẻ và kết thúc trong sự nghiệp giải phóng dân tộc. khi tới người tiêu dùng. Trong xây dựng và phát triển kinh tế, II. BẢN CHẤT CỦA MỐI QUAN HỆ nhất là sau khi thực hiện công cuộc đổi mới GIỮA LOGISTICS VÀ VẬN TẢI (1986) và trong những năm gần đây với sự Cần lưu ý rằng, trong thực tế nguồn tăng trưởng kinh tế nhanh của nền kinh tế và cung ứng vật liệu là từ nhiều nơi, có các địa đặc biệt sau khi vào WTO, hoạt động kinh tế điểm sản xuất khác nhau, hệ thống kho, và nước ta ngày càng hòa nhập ngày cầng sâu các người bán buôn , bán lẻ cũng rải tại nhiều rộng hơn với nền kinh tế thế giới đã đặt ra cho nơi. Do vậy, dòng chuyển động này là hết
2. sức phức tạp. Người ta biết vấn đề này đã lâu, ứng cho sản xuất, lưu thong phân phối, nên nhưng khi nghiên cứu, giải quyết thực tế trước yêu cầu vận chuyển được đặt ra là theo kia người ta đă chia cắt nó ra thành từng đoạn, phương thức door - door. Nghĩa là phải tổ bao gồm: sản xuất, lưu thông phân phối và chức liên vận chuyển, vận tải đa phương thức. vận tải. Riêng với dòng vật chất có thể được Chúng ta lưu ý là yêu cầu của khách hang bao chia thành cung ứng và quản lí vật tư và giờ cũng có ba (3) vấn đề cần thỏa mãn là: an phân phối sản phẩm. toàn, giao hàng đúng hẹn và giá cả hợp lý - chấp nhận được. Chính vì vậy các thuật ngữ quản lý vật tư, phân phối sản phẩm trong thực tế đôi khi Công việc này thường do các đơn vị đại dung thay thế cho nhau. lí vận tải (freight forwarder) tham gia. Ở nước ta các công ty loại này, dù có mang tên là Việc lập kế hoạch, thực hiện việc kiểm Logistics nhưng vẫn chưa đáp ứng được đòi soát cung cấp dịch vụ một cách hiệu quả và hỏi này, vì chủ yếu chỉ chào được việc vận kinh tế chính là là Logistics. chuyển cho một phương thức (biển, đường sắt Trong quá trình đó, bản thân vận tải tuy hay đường bộ, hàng không). Vì vậy thực chất không là dịch vụ Logistics, nhưng có một vai vẫn làm ở mức độ như từ xưa đến nay, thực trò quan trọng trọng trong việc cung ứng dịch chất là chỉ chào bán cước. Các kĩ sư kinh tế vụ Logistics. Nó đảm bảo mục tiêu cung ứng vận tải hiện nay đang đào tạo theo chuyên cao nhất của dịch vụ Logistics “Cần là có ngành hẹp (sắt, sông, biển, đường bộ ) ngay”. thường chỉ được cung cấp chuyên môn và Giữa dịch vụ Logistics và vận tải có quan quan hệ cho một phương thức mà thôi. hệ hữu cơ với nhau, cụ thể là: Người tổ chức vận tải đa phương thức phải biết tổ chức phối hợp giữa các phương - Người vận chuyển là đối tác của thức, gửi và nhận hàng hóa đối với từng Logistics. phương thức. Nghĩa là phải nắm vững các quy Trong Logistics người ta phải thiết kế lựa tắc vận chuyển, tổ chức vận chuyển của từng chon tuyến vận tải (hầu như là đa phương phương thức. Các công ty ở ta hầu như chưa thức) theo hai yêu cầu trên. Để tính toán tuyến đáp ứng được yêu cầu này. vận chuyển, người làm Logistics phải lựa - Đảm bảo hàng hóa vận chuyển là công chọn phương thức vận tải, chọn đơn vị vận tải việc của Logistics. trong từng phương thức sao cho đáp ứng được Bảo quản hàng hóa, đóng gói vận các yêu cầu đã nói ở trên là thỏa mãn yêu cầu chuyển, nhận và gửi hàng và kế cả xếp dỡ của khách hàng, và giá cả hợp lý. Chính vì hàng hóa là những công việc thuộc về vậy người vận chuyển (đơn vị vận tải) là đối Logistics. tác của Logistics, ai tham gia vào công đoạn nào là do người làm Logistics chọn. Công việc khai thác sử dụng kho, bảo quản hàng hóa là một trong những nội dung - Yêu cầu vận chuyển đa phương thức từ quan trọng trong Logistics. Nhiều khóa huấn A đến Z (door to door) là đòi hỏi của luyện công việc này được các tổ chức như tổ Logistics. chức hàng hải thế giới, hàng không dân dụng Xuất phát từ việc phải vận chuyển cung quốc tế mở trên thế giới.
3. Chính mục tiêu dịch vụ Logistics “Cần một trường đại học có truyền thống đào tạo là có ngay” này, vận tải đóng một vai trò rất nhân lực cho ngành giao thông vận tải nên quan trọng, vì bản thân nguyên vật liệu hay chăng cần nghiên cứu mở ngành hay chuyên sản phẩm không có ở cùng một nơi sản xuất ra ngành đào tạo về Logistics. chúng mà nằm rải rác khắp đất nước và hơn thế nữa là khắp thế giới. Như đã biết vận tải gồm 2 quá trình vận chuyển và tác nghiệp đầu cuối, mà yêu cầu Tài liệu tham khảo đối với vận tải là phải đưa hàng đến đích với [1]. PGS. TS. Đoàn Thị Hồng Vân - Quản trị thời gian ngắn nhất, chi phí nhỏ nhất và an logistics - NXB Thống kê - 2006. toàn nhất. Trong toàn bộ quá trình ấy, cơ sở [2]. Tạp chí chuyên ngành “LOGISTICS” - Hiệp Hội giao nhận kho vận Việt Nam, các bài viết ở hạ tầng kỹ thuật giao thông và trang thiết bị tạp chí có liên quan. phục vụ tác nghiệp đầu cuối là có ảnh hưởng [3]. TS. Lê Văn Bảy - Viện kinh tế - xã hội TP. Hồ rất lớn đến thời gian và chi phí đưa hàng. Chí Minh: “ Năm khía cạnh của Logistics thế giới” - 2007. [4]. TS. Lý Bách Chấn - Đại học Giao thong Vận III. MỘT VÀI KIẾN NGHỊ tải - Tp. Hồ Chí Minh: “Các vấn đề cơ bản của Ở Việt Nam, hệ thống giao thông nói Logistics” - 2009♦ chung và hệ thống cảng phục vụ các tác nghiệp đầu cuối tuy được đầu tư cải tạo và hoàn thiện nhưng vẫn chua đáp ứng yêu cầu vận chuyển hàng hóa đặt ra. Phải thừa nhận với nhiều lý do chủ quan và khách quan khác nhau, giao thông vận tải về nguyên tắc phải đi trước một bước, mở đường cho kinh tế phát triển nhưng giao thông vận tải lại đi sau, đã đi sau lại đi chậm, đã đi chậm nhưng lại đi khập khiễng (không đồng bộ). Ngoài cơ sở hạ tầng giao thông vận tải tác động đến thời gian và chi phí vận tải phải kể đến thủ tục hành chính khi xuất nhập khẩu hàng hóa hay chuyển tải hàng hóa trong vận tải đa phương thức. Vì vậy, để phát triển dịch vụ Logistics, việc hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật giao thông cũng như cải cách hành chính trong hoạt động vận tải là rất quan trọng. Bên cạnh đó cũng cần đẩy mạnh việc đào tạo nguồn nhân lực cho dịch vụ Logistics. Nếu Việt Nam không nhanh chóng phát triển dịch vụ Logistics thì hàng năm mất đi khoảng 30 đến 40 tỷ USD thu được từ dịch vụ này. Trường Đại học Giao thông vận tải là